мэдээсэл

«ЭХЭ ХЭЛЭН – МАНАЙ БАЯЛИГ». Бүгэдэ буряадай һургуулинуудай хоорондо Ивалгын дасанда үнгэржэ байдаг xv нааданай дүнгүүд

XV заншалта наадан жэлэй һүүлшын һарын 23-най үдэр Ивалгын дасанда үнгэрбэ. Буряад Уласай аймагуудай, Улаан-Үдэ хотын, Эрхүү можын, Үбэр-Байгалай хизаарай 53 һургуулинууд сугларжа мүрысэбэд.

 

Һургуулинууд хоорондын хамтын дүн согсолходо, иигэжэ гараба, доро харагты:

 

ҺУУРИ	Һ  У  Р  Г  У  У  Л  И	ОНОО
1	Буряад Уласай үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернат	102,9
2	Бэшүүрэй  аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг	98,9
3	Сэлэнгын аймагай  Ноёхоной дунда һургуули	92,5
4	Хориин аймагай Ааланай дунда һургуули	90,6
5	Сэлэнгын аймагай  Жаргалантын дунда һургуули	88,1
6	Ивалгын аймагай Оронгын дунда һургуули	87,6
7	Улаан-Сүхэ аймагай Шаргалжанай дунда һургуули	87,4
8	Зэдын аймагай Цагаатайн дунда һургуули	86,1
9	Зэдын аймагай Петропавловкын 1-дэхи дунда һургуули	85,8
10	Улаан-Үдэ хотын 29-дэхи Буряад гимнази	83,9
11	Зэдын аймагай Дээдэ-Үшөөтэйн дунда һургуули	83,2
12	Сэлэнгын аймагай  Харганаагай дунда һургуули	82,9
13	Сэлэнгын аймагай Сэлэн-Дүүмын дундa hургуули	82,4
14	Ивалгын аймагай Ивалгын дунда һургуулиин хонгоодорой бүлэг	79,8
15	Мухаршэбэрэй аймагай Галтайн дунда һургуули	77,9
16	Хурамхаанай аймагай Уланхаанай дунда һургуули	77,5
17	Сэлэнгын аймагай  Юрөөгэй дунда һургуули	75,3
18	Ивалгын аймагай Ивалгын дунда һургуулиин “Баян-Тугад” бүлэг	75,2
19	Яруунын аймагай Үльдэргын дунда һургуули	74,7
20	Зэдын аймагай Гэгээтэйн дунда һургуули	74,5
21	Хяагтын аймагай Мөөрөөшын дунда һургуули	74,1
22	Улаан-Үдэ хотын 54-дэхи дунда һургуулиин «Дүхэриг» бүлэг	72,1
23	Хяагтын аймагай Алтайн дунда һургуули	71,1
24	Зэдын аймагай Доодо-Бургалтайн дунда һургуули	70,6
25	Хяагтын аймагай Ехэ-Нугын дунда һургуули	70,2
26	Эрхүү можын Оһын аймагай Үбэсын хүүгэдэй уран бэлигэй байшан	68,5
27	Хэжэнгын аймагай Хэжэнгын дунда һургуулиин «Урагшаа» бүлэг	68
28	Зэдын аймагай Дэрэстэйн дунда һургуули	66,6
29	Хяагтын аймагай Баян-Булагай дунда һургуули	66,5
30	Хэжэнгын аймагай Хэжэнгын дунда һургуулиин «Жэмбүүр» бүлэг	61,6
31	Ивалгын аймагай Гэльбэрын дунда һургуули	61,2
32	Ивалгын аймагай Сотниковой дунда һургуулиин 1-дэхи бүлэг	55,5
33	Ивалгын аймагай Доодо-Ивалгын дунда һургуули	55,2
34	Улаан-Үдэ хотын 54-дэхи дунда һургуулиин «Жаргалтай бүлэ» бүлэг	54,6
35	Баргажанай аймагай Баянголой дунда һургуулиин 1-дэхи бүлэг	54,55
36	Баргажанай аймагай Баянголой дунда һургуулиин 2-дохи бүлэг	54,3
37	Ивалгын аймагай Һужаагай дунда һургуули	49,8
38	Ивалгын аймагай Дээдэ-Ивалгын дунда һургуули	48,9
39	Загарайн  аймагай Эрхирэгэй  дунда һургуули	48,2
40	Зэдын аймагай Боргойн дунда һургуули	47,4
41	Ивалгын аймагай Сотниковой дунда һургуулиин 2-дохи бүлэг	46,6
42	Хяагтын аймагай Сүбэгтын дунда һургуули	45,9
43	Хяагтын аймагай Хяагта хотын 3-дахи дунда һургуули	45,2
44	Сэлэнгын аймагай  Загастайн дунда һургуули	44,3
45	Ивалгын аймагай Гурульбын дунда һургуули	42,2
46	Улаан-Үдэ хотын 56-дахи физикэ ба тоо бодолгын шэглэлтэй һургуулиин «Солонго» бүлэг	40,6
47	Улаан-Үдэ хотын 56-дахи физикэ ба тоо бодолгын шэглэлтэй һургуулиин «Хонхонууд» бүлэг	38,9
48	Улаан-Үдэ хотын 56-дахи физикэ ба тоо бодолгын шэглэлтэй һургуулиин «Табан хурган» бүлэг	31
49	Улаан-Үдэ хотын 46-дахи дунда һургуули	25,5
50	Улаан-Үдэ хотын 51-дэхи дунда һургуули	20
51	Хяагтын аймагай Хоронхойн дунда һургуули	13
52	Улаан-Үдэ хотын 55-дахи дунда һургуули	8,6
53	Эрхүү можын Ангарын ба Үлеэн дунда  һургуулинуудай нэгэдэмэл бүлэг	5

 

Эндэ гараһан хамтын дүнгүүд ямар нэрлэгдэһэн заабаринуудаар үнгэрһэн мүрысөөнүүдһээ бүридэбэ гээшэб, тиихэдэ тэндэ илажа, шангай һууринуудта гарагшад тухай мэдээсэл:

 

 

ХОЁР ХЭЛЭ ТЭГШЭ МЭДЭЕ!

I ҺУУРИ Цыбикжапова Саяна, Зэдын аймагай Доодо-Бургалтайн дунда һургуули

II ҺУУРИ  Раднаева Сарюна, Хурамхаанай аймагай Уланхаанай дунда һургуули

III ҺУУРИ Салимзянова Юлия, Сэлэнгын аймагай  Ноёхоной дунда һургуули

III ҺУУРИ Борбоева Жанна, Яруунын аймагай Үльдэргын дунда һургуули

 

ХАМБА ЛАМЫН СУРГААЛНУУД

I ҺУУРИ Нанзатов Зоригто, Буряад Уласай үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернат

II ҺУУРИ Дымбрылова Наранги, Сэлэнгын аймагай  Харганаагай дунда һургуули

III ҺУУРИ Халзанова Номина, Сэлэнгын аймагай  Жаргалантын дунда һургуули

 

БЛИЦ-УРИЛДААН «ЭДЕЭ ХООЛОЙ ЯНЗАНУУД, БУДДЫН ШАЖАНАЙ АМАН БА УРАН ЗОХЁОЛ»

I ҺУУРИ Ракшаева Намжила, Улаан-Үдэ хотын 29-дэхи Буряад гимнази

II ҺУУРИ Жигжитова Бимбасу, Бэшүүрэй  аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг

III ҺУУРИ Дымбренова Самажап, Ивалгын аймагай Ивалгын дунда һургуулиин “Баян-Тугад” бүлэг

 

УРАН БЭЛИГТЭЙ, УЛЬГАМ ХЭЛЭТЭЙ

I ҺУУРИ Ухинов Галсан, Сэлэнгын аймагай  Ноёхоной дунда һургуули

II ҺУУРИ Жигжитова Янжима, Бэшүүрэй  аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг

III ҺУУРИ Будаев Гарма, Зэдын аймагай Цагаатайн дунда һургуули

 

ХЭНЭЙ ХЭЛЭН БАЯН БЭ?

I ҺУУРИ Тогтохоева Сарюна, Хяагтын аймагай Ехэ-Нугын дунда һургуули

II ҺУУРИ  Дашинимаева Туяна, Ивалгын аймагай Оронгын дунда һургуули

III ҺУУРИ  Доржиева Виктория, Зэдын аймагай Цагаатайн дунда һургуули

 

ОНЬҺОН ҮГЭ ОНОСТОЙ, ОЛОНОЙ ҮГЭ ТУДАСТАЙ

I ҺУУРИ  Дайндаров Барас, Бэшүүрэй  аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг

I ҺУУРИ  Васильев Женя, Эрхүү можын Оһын аймагай Үбэсын хүүгэдэй уран бэлигэй байшан

II ҺУУРИ  Цыренжапова Дарима, Буряад Уласай үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернат

III ҺУУРИ  Бальжиев Пурбэ, Бадмаев Аюр, Ивалгын аймагай Оронгын дунда һургуули

Урмашуулгын шан  Дархаева Виктория, Улаан-Үдэ хотын 46-дахи дунда һургуули

 

ЭТИГЭЛ ХАМБАДАА ЗАЛЬБАРАЛ, ДОНШУУР МААНИ, САГААН ДАРА ЭХЫН МАГТААЛ

I ҺУУРИ  Сэлэнгын аймагай  Жаргалантын дунда һургуули

II ҺУУРИ Сэлэнгын аймагай Сэлэн-Дүүмын дундa hургуули

III ҺУУРИ Сэлэнгын аймагай  Ноёхоной дунда һургуули

 

УРАН ГАРТАН

I ҺУУРИ Бутитова Дарису, Буряад Уласай үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернат

II ҺУУРИ Тыкоченова Арюна, Улаан-Сүхэ аймагай Шаргалжанай дунда һургуули

III ҺУУРИ Дармаева Лена, Бэшүүрэй  аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг

 

МОДОШО ДАРХАН

I ҺУУРИ Ракшаев Содном, Ивалгын аймагай Ивалгын дунда һургуулиин хонгоодорой бүлэг

II ҺУУРИ Цыренов Очир, Ивалгын аймагай Ивалгын дунда һургуулиин “Баян-Тугад” бүлэг

III ҺУУРИ Сандыков Мэргэн, Буряад Уласай үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернат

 

УРАН БАРИМАЛ

I ҺУУРИ Бодиева Нарана, Ивалгын аймагай Ивалгын дунда һургуулиин хонгоодорой бүлэг

II ҺУУРИ Цыдыпова Катьяна, Улаан-Үдэ хотын 29-дэхи Буряад гимнази

III ҺУУРИ Урбанеев Галсан, Зэдын аймагай Доодо-Бургалтайн дунда һургуули

 

ХАМБА ЛАМЫН ШАН АБАЛГЫН ТЭМСЭЭН

I ҺУУРИ Буянтуева Аяна, Хориин аймагай Ааланай дунда һургуули

II ҺУУРИ Тудупова Жанна, Ивалгын аймагай Оронгын дунда һургуули

III ҺУУРИ  Жапов Зоригто, Хяагтын аймагай Алтайн дунда һургуули

 

Наадануудай Ивалгын дасанда үнгэрһэнэй хойто үдэр мүн лэ заншалта ёһоороо Буряадай гүрэнэй сэнхир дэлгэстэ хоёр сагай туршада сэхэ дамжуулгада хабаадажа, мүрысөөн үргэлжэлөө. Энэ удаа, декабриин 24-дэ энэ дамжуулга 11 сагһаа 13 саг болотор үргэлжэлһэн байна. Эндэ мүн лэ заншалта ёһоороо 6 бүлэг боложо һубаарһан бүлэгүүд хоорондо баһал мүрысөөн үнгэргэгдэжэ, шангай һууринууд иигэжэ гараа:

 

ҺУУРИ	Б  Ү  Л  Э  Г	ОНОО
1	Улаан-Үдэдэ ажаһуудаг буряадуудай бүлэг	77,75
2	Сэлэнгын буряадуудай бүлэг	76,15
3	Хори буряадуудай бүлэг	73,7
4	Хонгоодор буряадуудай бүлэг	59,25
5	Эрхүү буряадуудай бүлэг	57,25
6	Баргажан буряадуудай бүлэг	54,8

 

Удаадахи наадамнай февралиин 27-до ерэхэ Сагаалганай тээ урдахана, 2017 оной 2 һарын 17-18-най үдэрнүүдтэ үнгэрхэ.

Тодорхой хүсэнэгтэ үгтэнэ itog-dezem2016

«ЭХЭ ХЭЛЭН – МАНАЙ БАЯЛИГ» Бүгэдэ Буряадай һургуулинууд хоорондын XV наадам

 

Буддын шажантанай заншалта Сангхын дурадхалаар эмхидхэгдэнэ

Эбээн тэдхэгшэ: «Абсолют» гэһэн хамжаануудай бүлгэм

«Эхэ хэлэн – манай баялиг» гэһэн hургуулинууд хоорондын Ивалгын дасанда үнгэржэ байдаг заншалта буряад хэлэнэй наадам 2016 оной 12 һарын 23-24-дэ үнгэрхэнь.

Наадамай зорилгонууд

• Наадам буряад хэлэнэй гайхамшагта баялиг болохо нютаг хэлэнүүдые алдангүй үлөөхэ, нютаг хэлээрээ харилсаха таарамжатай оршон байгуулхын тула эмхидхэгдэнэ.
• Хүүгэд, залуушуулые буряад хэлэ үзэхэдэнь урмашуулан дэмжэжэ, түрэл арадайнгаа хэлэ, соёл, уралиг, түүхые саашань арьбадхан болбосоруулха хүсэл түрүүлжэ, түрэл арадай баялиг болохо эжы, абынгаа хэлэ хүндэлэн үргэмжэлүүлжэ һургаха.
• Эхэ хэлэнэйнгээ нөөсэ баяжуулха зорилготойгоор үнгэрхэ даабаринуудаа үргэдхэхэ, хүүгэдэй зохёохы арга боломжо хурсадхаха

 Наадамай үнгэрхэ болзор, хаяг:

• Наадамай I, II шатанууд 2016 оной 12 һарын 23-да «Даши Чойнхорлин» гэһэн Буддын шажанай Ехэ һургуулида үнгэрхэ (Ивалгын дасан). Бүридхэл: 12 һарын 23-да үглөөнэй 9:00 сагһаа 10:00 саг хүрэтэр.
• 12 һарын 24-дэ БГТРК-да наадамай 9-дэхи телевизионно шата үнгэрхэ.

Наадамда хабаадагшад

Долоон хүнһөө бүридэһэн бүлгэм соо эхин, дунда, ахамад ангинуудай һурагшад заатагүй орохо ёһотой. Бүлгэмэй бүридэлдэ 70 хубинь басагад байха зэргэтэй (басагад буряад заншалаар үһэеэ гүрэхэ).

Наадамай эрилтэнүүд

• Наадамда хабаадагшад түрэл хэлээрээ сүлөө сэдэбээр хөөрэлдэхэ, һанал бодолоо найруулан зохёохо дадал, дүршэлтэй байха.
• Нютаг бүхэниие түлөөлжэ ерэһэн хабаадагшад өөрынгөө нютаг хэлээр хэлэхэ, хөөрэхэ, мүрысөөгөө хамгаалха

Нэмэлтэ мэдээсэл: 

1. Хүндэтэ һурагшад, тус наадамнай Буддын шажанай Ехэ һургуулиин танхимууд соо үнгэрхэ. Командын гэшүүд танхимуудаар таража, туд тудтаа даабаринуудые дүүргэхэ. Командын гэшүүдэй абаһан баллнуудаар һууринууд олгогдохо.
2. Эрхим хүдэлмэринүүдтнай нютагайтнай үдэр ФМ радиогоор дамжуулагдаха.
3. Даабаринуудай ехэнхи хубинь (Этигэл Хамбын зальбарал, Доншуур маани, Сагаан Дари эхын магтаал гээд…) урда наадамуудта үгтэһэн байна, тиимэһээ дабтан шэнжэлхэ литература сайтаһаа олохот.

НААДАМАЙ ШАТАНУУД

Табан хушуу мал гэгдэһэн морин, үхэр, хонин, ямаа, тэмээгээ үе наhаараа үдхэжэ hууhан буряад зоной ажабайдалые адууhа малhаа амяарнь харахын аргагүй юм. Тиимэһээ эхэ хэлэндээ зорюулһан «Эхэ хэлэн – манай баялиг» гэһэн наадамай шатанууд үндэһэн шагай нааданай буудалнуудай нэрээр нэрлэгдэнхэй.

Шагайнууд хонин, ямаан, морин, үхэр, тэмээн гэһэн ондо ондоо үзэгдэлтэй байдаг юм. Хабтайжа бүхыгөөд унаһан шагайе «хонин» («бүхэ»), хонхойгоод унаһыень «ямаан» («хонхо»), бүтүү талаараа өөдөө хараад тогтоһониинь «морин», хээтэй хажуугаараа өөдөө хараһаниинь «үхэр», сомсойгоод тогтошоһониинь «тэмээн» («ёро») болодог юм.

I ШАТА

1. МОРИН ТАЛА

а) Нютаг хэлэнэй толи

б) Хоёр хэлэ тэгшэ мэдэе!

 

1. ХОНИН ТАЛА

а) Блиц-урилдаан

б) Уран бэлигтэй, ульгам хэлэтэй

 

1. ҮХЭР ТАЛА: Баян хэлэтэй арад – ерээдүйтэй!

а) Хэнэй хэлэн баян бэ?

б) «Этигэл Хамбын сургаалаас насанда хэрэглэхэ шухал бодолнууд»

в) Оньһон үгэ оностой, олоной үгэ тудастай

 

1. ЯМААН ТАЛА: Буян хэшэг уряалая!

а) Этигэл Хамбадаа Зальбарал

б) Доншуур маани

в) Сагаан Дара Эхын магтаал

 

1. ТЭМЭЭН ТАЛА

а) Уран гартан

б) Уран баримал

 

II ШАТА

БУДДЫН ШАЖАН ТУХАЙ. Хамбын шан абалгын тэмсээн

НААДАМАЙ ДҮРИМҮҮД

I ШАТА

ШАГАЙН МОРИН ТАЛА

Холо газарые ойртуулдаг, хариин зониие нэгэдүүлдэг, хазаар дараа хатартай морин эрдэниин нэрэтэй түрүүшын мүрысөөн.

 

МЭДҮҮЛГЫН ЖЭШЭЭ

Аймаг ________________________________________Һургуули______________________

Хүтэлбэрилэгшэ багшын (багшанарай) обог нэрэ _______________________________________

Холбоо бариха утаһан, e-mail:__________________________________________

Гэрэй хаяг:___________________________________________________________

Багшын паспортын дугаар болон хэзээ, ямар байгуулга олгоһон тухай мэдээсэл:
______________________________________________________________________

ИНН, СНИЛС:_______________________________________________________________

 

а) Буряад хэлэнэй нютагай аялгын толи

Толи хэблэлдэ бэлдэжэ дүүргэһэн бүлэгүүдһээ бэшэд урда урилдаанда үгэһэн даабаринуудаа дабтанабди. Эгээ һүүлшын эльгээһэн толинуудаар ажаглалтанууд:
Эгээ шухала ажаглалта гэхэдэ, бүхы толинууд буряад шрифтээр тоншоотой бэшэ!
Толиин маяггүй (оформление): гол үгэ жирным шрифтом, саашань хэлэлгын хуби зааха, удхань ба жэшээ. Жэшээгээ ород хэлэн дээрэ оршуулха!
Мүнөөдэрэй мүрысөөндэ эльгээгдэһэн толинуудаар гэхэдэ, иимэ:
1. Толидоо жэшээ оруулаагүй гэхэдэ: Баргажанай Хилганын һургуули, хотын 56-дахи һургуули, үшөө Хяагтын Хүдэрэ-Сомон, Баян-Булагай һургуулинууд аб адли!? 2. Зарим үгэнүүдэйнгээ удха тайлбарилаагүй, миин бэшээд орхижорхинхой гэхэдэ: Ехэ-Нугын (Хяагта), Загастай (Сэлэнгын), Хэжэнгын, Галтайн (Мухар-Шэбэрэй) һургуулинууд.
3. Толинуудтаа хэлэлгын заагаагүй – Гильбирын һургуули, Баргажанай Хилганын һургуули.
4. Һайн бэлдэгдэһэн, харин хэмжээгээрээ багахан толи Дэрээнэй һургуули.
5. Оронгын һургуулиин толи соо ганса иигээд лэ бэшээтэй: аса – вилы, айлшан – гость. Тиигээд дүүрээ, хэлэлгын хуби, удха тайлбари, жэшээгүй!
Үшөө дахин буряад шрифтээр бэшэгты!
Эльгээхынгээ урда шалгыт даа, буряад үгэнүүд алдуутай бэшэгдэнхэйнь үсөөн бэшэ – эшхэбтэр!

Хэһэн хүдэлмэриеэ  ба мэдүүлгэеэ 1 һарын 20 болотор exexelen@gmail. com гэһэн сахим хаягаар эльгээгты.

б) Хоёр хэлэ тэгшэ мэдэе!

Хүүгэдэй хүдэлмэри шалгахадаа,үгүүлэлэй удха нютаг хэлэн дээрээ хэр зүб дамжуулагдаһаниинь шухалада тоологдохо. Үгтэһэн үгүүлэл 45 минута соо оршуулаад, удхыень сээжээр дамжуулха

ШАГАЙН ХОНИН ТАЛА

Ууса дүүрэн хэшэгтэй, урдаа хараха хушуута мал, хонгор дайдымнай шэмэг – хун сагаан хонин эрдэниин нэрэтэй хоёрдохи мүрысөөн.

а) ehehelen.ru сайт дээрэһээ «Гэрэй даабари» гэһэн хуби сооһоо сэдэбүүдые анхарагты (Һүн, мяхан, талхан, ургамалаар буйлуулһан эдеэн…). Уридшалан   http://ehehelen.ru/blits-urildaan-xv-naadam/ гэһэн сайт дээрэ эдэ сэдэбүүдээр үгтэһэн асуудалнуудһаа тэрэ дороо нэгэ үгөөр, мүн богонихон мэдүүлэлээр харюусаха асуудалнууд үгтэхэ.

б) «Уран бэлигтэй, ульгам хэлэтэй» гэһэн урилдаанда команда бүхэн «Гэрэл зурагай түүхээр…»  “Буряад үнэн” сониной “Үнгэрһэн сагай агшам” гэһэн түсэлэй түхэлөөр үнгэрхэ урилдаан. Нютагайнгаа зоной ажабайдалһаа буулгаһан гэрэл зурагуудай (үни холын сагта буулгагдаһан байбал, ехэ һонин байгаа) түүхэ,дасан,субаргануудай барилга   болон гэрэл зурагуудай   хабаадагшад тухай мэдээн, хэнэй, хэзээ, ямар ушараар г.м. асуудалнуудта харюу бэлдэн, хөөрөө дэлгэлгэдэ 1,5-2 минута үгтэхэ. Гэрэл зурагуудаараа презентаци хээд асарха.

Ажаглалта: заатагүй түрэл гарал тухайгаа хөөрөө дэлгэхэ гэһэн  зорилго бү табигты. Бүгэдэндэ мэдээжэ уран зохёолшод, уран бэлигтэн, тамиршад  тухай сэдэбүүд удаадахи наадамуудта үгтэжэ болохо.

ШАГАЙН ҮХЭР ТАЛА

«Үнеэтэй айл үлдэхэгүй, булагтай газар гандахагүй» гэһэн үгын ёһоор гандашагүй абьяас бэлигээ харуулха мүрысөөн.

БАЯН ХЭЛЭТЭЙ АРАД – ЕРЭЭДҮЙТЭЙ!

а) Хэнэй хэлэн баян бэ?

1. Бэеын тамирта туһатай, һайн шанартай эдеэ хоол яажа бэлдэхэ тухай мэдэсэ шалгалгын урилдаан http://ehehelen.ru/henej-helen-bayan-be-xv-naadam/ сайт дээрэ эдеэ хоолой зүйлнүүдэй янзанууд үгтэхэ. Хабаадагшад тусхайлан үгтэһэн сэдэбүүдээр рецептнүүдые тааруулаад, жюридэ уранаар, тодорхойгоор хөөрэхэдөө, хүндын ёһололдо хэлэгдэдэг үгэнүүдые хэрэглэхэ гэжэ оролдогты! (биледэй гурим).
2. «Этигэл Хамба ламын сургаалаас насанда хэрэглэхэ шухал бодолнууд» тухай сээжэ мэдэсэтэй байха http://ehehelen.ru/nomoi-san. Эндэ үгтэһэн шухала бодолнуудые нютаг хэлэнэй үгүүлбэритэй болгоод сээжэлдэгты.

б) «Оньһон үгэ оностой, олоной үгэ тудастай» http://ehehelen.ru/onhon-uge-onostoj-xv-naadam/ дээрэ хэдэн бүлэг оньһон үгэнүүд үгтэхэ. Даабари: шэлэһэн оньһон үгынгөө удхаар шог удхатай хөөрөө бэлдэхэт. Хөөрөөгөө дүүргэхэдээ, тэрэ оньһон үгөөрөө тобшолхот. Жэшээнь, энэ ушарай удхаар «Толгойдоо мэдэгдэдэг хэлэн һайн, тогоондо зохидог барюул һайн» гэжэ араднай дэмы хэлсээгүй байна даа гэжэ ойлгохоор.

 ШАГАЙН ЯМААН ТАЛА

Һүбэлгэн гээшэнь аргагүй, хурдан түргэниинь гайхалтай, бэлшээриин һайниие бэдэрдэг, бэрхэшээл гэжэ мэдэдэггүй ямаанай зан абариие һайшаажа, удаадахи мүрысөө дурадханабди.

БУЯН ХЭШЭГ УРЯАЛАЯ!

а) «Этигэл Хамбадаа Зальбарал». Уран гоёор, сээжээр уншалгын урилдаан. Командын гэшүүд жээрэбэй ёһоор тудаһан Зальбаралай бадагуудые уншаха www.ehehelen.ru гэһэн сайтын номой һан соо Этигэлэй хамба ламын бүтээл татажа абаха.

б) «Доншуур маани» сээжээр гүйсэдхэхэ http://ehehelen.ru/donshuur-maani гэһэн хаягаар үгэнь үгтэбэ. Заатагүй нэгэ бадаг бүлэгэй гол дуушан гансаараа гүйсэдхэхэ, удаань бэшэниинь тодон абаад,саашань суг үргэлжэлүүлхэ жэшээтэй.

в) «Сагаан Дара Эхын магтаал» сээжээр гүйсэдхэхэ: http://ehehelen.ru/sagaan-darhin-sedhel-mete-hurdyn-magtaal-xiii-naadam

ШАГАЙН ТЭМЭЭН ТАЛА

Арад зоноо тэдхэдэг, элинсэгэйнгээ нютагта заяан гэжэ магтуулһан ажалша, бүхэриг тэмээндэ зорюулагдаһан шата. Эжы абын дүршэл халан абаха басагад, хүбүүдтэ зорюулагдаһан урилдаан.

а) Уран гартан

Хүндэтэ басагад, гэртээ хониной гурбан арһа элдэхэ даабари үгтэнэ.

Арһанда тусхай һубаряагаар эдеэ түрхижэ, шударжа, сэбэрлэжэ, угаажа болбосоруулаад, юумэ оёхоор болгохые арһа элдэхэ гэдэг. Энэ хүдэлмэри яажа эмхидхэхэб гэжэ тодорхойлое:

• Энэ жэлэй 3 арһанай нооһыень хайшалаад, дабһатай уһан соо шиихаад, 7-8 час соо бариха (1-2 кг дабһан, 3 арһанай сүлөө эрьелдэжэ байхаар уһан хэгдэхэ).
• Уһанһаа арһануудаа гаргаад, хүрьһыень(мездра) хюһаха, удаань тусхай бодос (раствор) арһандаа түрхихэ (1 литр уһанда 50 грамм 70% уксусна кислота. Уһанай шэрүүн байбал, 200 гр. сода хэжэ уһаа зөөлэрүүлхэ). Һүүлдэнь арһаяа үшөө 6 часай туршада уһан соо байлгаха.
• Арһаяа сэбэр уһан соо угаагаад хатааха, удаань дотор талаһаань эмульси түрхихэ. Нэгэ арһандатнай 200-300 грамм эмульси орохо. Арһа элдэлгэдэ тон хэрэгтэй болохо зүйл – эмульси ВСГТУ-гай кожа-мех факультедэй кафедрада хандажа абахада болохо. Утасайнь дугаар: 89021676824.
• Арһаяа элдэхэ, сэбэрлэхэ, халимнаха (снимать остатки жира со шкуры) Тусхай бэлэдхэл хэжэ, энэ ажал дүүргэнэбди (1 литр халуун уһанда 10 грамм 12-дохи номерой индустриальна тоһо нэмэнэбди. Дээрэнь 1 грамм превоцела, 2-3 дуһал скипидар нэмээд, халуун уһанда худхаха. (12-дохи номерой тоһоной үгы байбал, 20-дохи номерой индустриальна тоһо адли хэмжээгээр 5-дахи номерой тоһонтой холижо бононо). Энэ бэлдэһэнээ арһандаа түрхихэ, гараараа эмиржэ, арһаяа элдэхэ хэрэгтэй. Индустриальна тоһо, превоцелла тухай нютагайнгаа шэрээтэ ламанарта мүн Зоригто ламада хандан энэ утасаар,  8 983 429 9855 зүбшөөл абажа болоно.

Мүн арһа элдэлгэ тухай Ивалгын дасан тусхай кино буулгажа, наадамай сайт дээрэ табинхай, тэрэниие анхарагты. https://www.youtube.com/watch?v=Fgr9PbPGbV4 (17 минутаһаа хараха).

Хэрэглэһэн зүйлнүүд юундэ туһатайб гэжэ анхарагты!

– Уксусна кислота – арһаяа элдэб микробһоо сүлөөлнэ;

– Эмульси – арһаяа бүхэ болгоно;

– Индустриальна тоһон – арһа зөөлэрүүлнэ;

– Превоцелла – тоһо, өөхэнһөө сэбэрлэнэ;

– Скипидар – арһандаа хэрэгтэй бодос шэнгээнэ.

 

Гэртээ элдэһэн арһаараа мүрысөөнэй үедэ басагаднай мэргэжэлтэдэй хүтэлбэри доро мүнөө үедэ хэрэглэхээр зүйлнүүдые бүтээхэ, оёдолой шэнэ онол аргануудтай танилсаха. Ажалдаа хэрэглэхэ утаһа, зүү, хурабша г.м абаад ерэхэ хэрэгтэй.

Урилдаанай энэ шатада багшын хүтэлбэри доро элдэһэн арһаараа шэнэ урлал бүтээхэ.

Хүндэтэ уран гартан!Арһаар юумэ бүтээхэ гээшэ урматай ажал .  Танай ажал иимэ оноонуудаар сэгнэгдэхэ: арһа гараараа элдэлгэ — 10 оноо хүрэтэр, бэлэн арһа (худалдаанай) асарбал, 0 оноо абахат; оёдол – 5 оноо, гэрэй даабари дүүргэлгэдэ 5 оноо хүрэтэр табигдаха (оёхо арһан дэгэлэйнгээ эскиз, лекало бэлдэхэ гэһэн даабаритай байгаат).  Эгээ түрүүшынхиеэ ерэһэн басагадта  оёдолой оньһотой  танилсалга   эхинһээнь үгтэхэ.  Бултандатнай амжалта, зохёохы ажалдатнай абьяас хүсэе!

б) Модошо дархан (Модон дархан)

Энэ мүрысөөндэ ерэхэдээ, хүбүүд багахан абдар дархалха модо, хэрэгсэл абаад ерэхэ . Багшын хүтэлбэри доро тус ажалай гурим, һубарил сахин, түргөөр, нягтаар, зүбөөр абдараа дархалжа дүүргэхэ.

в) Уран баримал. Ерэхэ жэл угтуулан, тахяагай дүрэ пластилинаар бэлдээд ерэхэ. Эгээ эрхим хүдэлмэринүүдые сувенир болгон шудхаха арга байха. Урилдаанай үедэ хэхэ даабари багша үгэхэ.

БУДДЫН ШАЖАН ТУХАЙ. Хамба Ламын шан абалгын тэмсээн

«Буряад дасангуудай сахюусанууд, субарганууд, нангин шүтөөн газарнууд», «Изагуурай 5 бурхад»…», «Бэе, хэлэн ба сэдьхэлээр үйлдэдэг 10 нүгэл ба буян»  http://ehehelen.ru/hamba-lamyn-shan-abalgyn-temseen-xv-naadam/ .

1, 2, 3-дахи һуури эзэлһэн һурагшадай бүлэгүүдтэ ба тэдэниие бэлдэһэн багшанартань диплом болон мүнгэн шан (30 мянга, 20 мянга, 10 мянган түхэриг) мүн тусхай бэлэгүүд барюулагдаха. Наадамда хабаадаһан һурагшадта ба багшанарта баталамжа һуралсалай шэнэ жэлэй 3-дахи урилдаанай удаа үгтэхэ.

ХЭРЭГЛЭХЭ НОМ ЗОХЁОЛ

С.Д. Бабуев, Ц.Ц. Бальжинимаева. «Буряад зоной урданай һуудал байдалай тайлбари толи»;

«Буряад хэлэн» гэһэн сахим һураха бэшэгэй «Ёһо заншал», «Буряад арад», «Эхэ нютаг» гэhэн бүлэгүүд.

«Учение Пандито Хамба Ламы Д.Д.Этигэлова» 2016 г.

«Буддаадын шажанай үгын тайлбари толи» 2016 г.

«Буряад үнэн» һонин болон бусад сонин, сэтгүүл ба номууд;

Ц. Б. Будаев «Оньһон үгэ оншотой» У-Ү.,1988

И. Мадасон «Буряад арадай оньһон, хошоо үгэнүүд», У-Ү,1960

В. Махатов, Х. Цыденова «Алтан гадаһан» У-Ү,2008

http://ehehelen.ru

Сүлжэндэ ороод, фейсбук холбоондо Хамба лама Дамба Аюшеевэй хуудаһа хараха.

 

Ямар нэгэн асуудалай гарабал, аймагайнгаа шэрээтэ ламанарта, мүн энэ сахим хаягаар хандажа болохо: exexelen@gmail.com Я. Ц. Ивахиновагай гар утас: +7 951 636 9069

«ЭХЭ ХЭЛЭН – МАНАЙ БАЯЛИГ» ГЭҺЭН XIV НААДАНАЙ ДҮНГҮҮД

Байд гээд лэ Ивалгын дасанда үнгэржэ байдаг можо нютагууд хоорондын һургуулинуудай буряад хэлээр мүрысөөнэй гуримаар үнгэрдэг наадан арбан нэгэн һарын 25-да үнгэрбэ.

Энэ удаа урда наадануудһаа тоогоороо үсөөн һургуулинууд хабаадаба. Энэнь ушар шалтагаантай, юуб гэбэл, мүнөө жэл уласхоорондын хэмжээндэ гараһан (Монгол ороной багшанар хабаадалсаа) «Эрхим багша» гэһэн мүрысөөндэ олон багшанарнай хабаадалсажа, Үбэр-Байгалай хизаарһаа Шаргалжанай болон Буряадай, хамта 39 һургуулинууд хабаадаа. Зарим ушартаа эндэмнай 80 гаран һургуулинууд суглардаг бэлэй.

Нэн түрүүлэн нэрлэгдэһэн заабаринуудаар мүрысөөнүүд яажа үнгэрөөб гэжэ хараябди.

 

ХОЁР ХЭЛЭ ТЭГШЭ МЭДЭЕ!

 

I ҺУУРИ Аюшеева Аюна, Зэдын аймагай Петропавловкын 1-дэхи дунда һургуули

II ҺУУРИ Брянская Арюна, Сэлэнгын аймагай  Харганаагай дунда һургуули

III ҺУУРИ Пагбаева Настя, Зэдын аймагай Гэгээтэйн дунда һургуули

 

БЛИЦ-УРИЛДААН. «ТАБАН ХУШУУН МАЛ. МАЛАЙ НЭРЭНҮҮД, МАЛДА ХАБААТАЙ ХЭРЭГСЭЛНҮҮД. БУДДААДЫН ШАЖАНТАНДА ДУРАСХАЛ БОЛОХО БОДОЛНУУД, ХҮНДЭ ХЭРЭГТЭЙ СУРГААЛНУУД»

 

I ҺУУРИ Халзанов Арсалан, Сэлэнгын аймагай  Жаргалантын дунда һургуули

II ҺУУРИ Санжиева Лилия, Сэлэнгын аймагай  Харганаагай дунда һургуули

III ҺУУРИ Жигжитова Бимбасу, Бэшүүрэй  аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг

 

УРАН БЭЛИГТЭЙ, УЛЬГАМ ХЭЛЭТЭЙ

 

I ҺУУРИ Жигжитова Янжима, Бэшүүрэй  аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг

II ҺУУРИ Будаев Гарма, Зэдын аймагай Цагаатайн дунда һургуули

III ҺУУРИ Тугутова Алина, Ивалгын аймагай Ивалгын дунда һургуули

 

ХЭНЭЙ ХЭЛЭН БАЯН БЭ?

 

I ҺУУРИ Будаева Виктория, Баргажанай аймагай Хилганын дунда һургуули

II ҺУУРИ Осохеева Адиса, Ивалгын аймагай Сотниковой дунда һургуули

III ҺУУРИ Дашинимаева Туяна, Ивалгын аймагай Оронгын дунда һургуули

 

ОНЬҺОН ҮГЭ ОНОСТОЙ, ОЛОНОЙ ҮГЭ ТУДАСТАЙ

 

I ҺУУРИ  Дайндаров Барас  Бэшүүрэй  аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг

II ҺУУРИ Бадмаев Аюр, Ленхобоев Аюр Ивалгын аймагай Оронгын дунда һургуули

III ҺУУРИ Доржиева Алтан-Туяа, Дармаева Бэлигма Зэдын аймагай Цагаатайн дунда һургуули

 

ЭТИГЭЛ ХАМБАДА ЗАЛЬБАРАЛ, ДОНШУУР МААНИ, САГААН ДАРА ЭХЫН МАГТААЛ

 

I ҺУУРИ Сэлэнгын аймагай  Жаргалантын дунда һургуули

II ҺУУРИ Бэшүүрэй  аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг

III ҺУУРИ Сэлэнгын аймагай  Харганаагай дунда һургуули

 

УРАН ГАРТАН

 

I ҺУУРИ Дармаева Лена, Бэшүүрэй  аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг

II ҺУУРИ Цыремпилова Инесса, Улаан-Сүхэ аймагай Шаргалжанай дунда һургуули

III ҺУУРИ Балданова Виктория, Сэлэнгын аймагай  Харганаагай дунда һургуули

 

МОДОШО ДАРХАН

 

I ҺУУРИ Сандыков Мэргэн, Буряад Уласай үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернат

II ҺУУРИ Ширапов Алдар, Зэдын аймагай Цагаатайн дунда һургуули

III ҺУУРИ Саганов Баир, Ивалгын аймагай Оронгын дунда һургуули

 

УРАН БАРИМАЛ

 

I ҺУУРИ Цыбденов Буянто, Сэлэнгын аймагай  Ноёхоной  дунда һургуули

II ҺУУРИ Сандыков Мэргэн, Буряад Уласай үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернат

III ҺУУРИ Бальжинимаев Цыбик, Мухар-Шэбэрэй аймагай Галтайн дунда һургуули

 

ХАМБА ЛАМЫН ШАН АБАЛГЫН ТЭМСЭЭН

 

I ҺУУРИ Очирова Бальжима, Сэлэнгын аймагай  Жаргалантын дунда һургуули

II ҺУУРИ Чойдонов Арсений, Зэдын аймагай Петропавловкын 1-дэхи дунда һургуули

III ҺУУРИ Жигжитова Бимбасу, Бэшүүрэй  аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг

 

Нааданда хабаадаһан бүхы һургуулинууд хэды оноо абажа, ямар дүнтэй гараа юм гэжэ харуулхада, иимэ:

 

Һуури	Һ  у  р  г  у  у  л  и	Оноо
1	Бэшүүрэй  аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг	94,9
2	Сэлэнгын аймагай  Жаргалантын дунда һургуули	91
3	Сэлэнгын аймагай  Харганаагай дунда һургуули	90,35
4	Сэлэнгын аймагай  Ноёхоной  дунда һургуули	90,3
5	Зэдын аймагай Петропавловкын 1-дэхи дунда һургуули	86,65
6	Улаан-Сүхэ аймагай Шаргалжанай дунда һургуули	81,8
7	Сэлэнгын аймагай Сэлэн-Дүүмын дундa hургуули	78,45
8	Буряад Уласай үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернат	77,1
9	Баргажанай аймагай Хилганын дунда һургуули	77,05
10	Зэдын аймагай Цагаатайн дунда һургуули	76,5
11	Ивалгын аймагай Гэльбэрын дунда һургуули	76,1
12	Ивалгын аймагай Оронгын дунда һургуули	75,85
13	Зэдын аймагай Доодо-Бургалтайн дунда һургуули	75,6
14	Сэлэнгын аймагай  Юрөөгэй дунда һургуули	75,05
15	Ивалгын аймагай Ивалгын дунда һургуули	72,6
16	Мухар-Шэбэрэй аймагай Галтайн дунда һургуули	70,7
17	Зэдын аймагай Дэрэстэйн дунда һургуули	70,05
18	Зэдын аймагай Гэгээтэйн дунда һургуули	69,9
19	Хурамхаанай аймагай Дэрээнэй дунда һургуули	68,2
20	Хэжэнгын аймагай Хэжэнгын дунда һургуули	67,8
21	Хяагтын аймагай Мөөрөөшын дунда һургуули	66,6
22	Хяагтын аймагай Хүдэрэ-Сомоной дунда һургуули	65,9
23	Хяагтын аймагай Баян-Булагай дунда һургуули	65,15
24	Улаан-Үдэ хотын 29-дэхи Буряад гимнази	62,7
25	Сэлэнгын аймагай  Загастайн дунда һургуули	61,45
26	Ивалгын аймагай Доодо-Ивалгын дунда һургуули	61,05
27	Улаан-Үдэ хотын 54-дэхи дунда һургуулиин «Жаргалтай бүлэ» бүлэг	57,15
28	Ивалгын аймагай Сотниковой дунда һургуули	52,9
29	Загарайн  аймагай Эрхирэгэй дунда һургуули	45,3
30	Ивалгын аймагай Һужаагай дунда һургуули	42,95
31	Ивалгын аймагай Дээдэ-Ивалгын дунда һургуули	36,35
32	Сэлэнгын аймагай  Үбэр-Зөөхэйн дунда һургуули	31,05
33	Хяагтын аймагай Сүбэгтын дунда һургуули	29,2
34	Улаан-Үдэ хотын 56-дахи физикэ ба тоо бодолгын шэглэлтэй һургуулиин «Табан хурган» бүлэг	27,05
35	Улаан-Үдэ хотын 56-дахи физикэ ба тоо бодолгын шэглэлтэй һургуулиин «Солонго» бүлэг	23,45
36	Улаан-Үдэ хотын 56-дахи физикэ ба тоо бодолгын шэглэлтэй һургуулиин «Хонхонууд» бүлэг	20,3
37	Ивалгын аймагай Гүрэльбын дунда һургуули	19,9
38	Сэлэнгын аймагай  Новоселенгинскын  дунда һургуули	16,2
39	Сэлэнгын аймагай  Галуута-Нуур хотын 5-дахи дунда һургуули	14,3

 

Сэнхир дэлгэстэ сэхэ дамжуулгын аргаар үнгэржэ баһал заншалта болошоһон наадандаа яажа хабаадаба гээшэбибди гэжэ харяабди.

 

Һуури	Б  ү  л  г  э  м	Оноо
1	Сэлэнгэ буряадай бүлгэм	68
2	Зэдэ буряадай бүлгэм	61,8
3	Улаан-Үдэ хотын һургуулинуудай суглуулагдамал бүлгэм	50,5
4	Хонгоодор буряадай бүлгэм	45
5	Хори буряадай бүлгэм	43,6
6	Баргажан буряадай бүлгэм	41

 

Нааданһаа нааданда хабаадаһан хүүгэдые урмашуулха хэрэгтэ ехэхэн гаргашанууд гаража байдаг юм. Үхибүүдые юунэй түлөө урмашуулна юм гэһэн асуудалай гараа болобол мэдээд байгаарайт – биил даа, юунэй түлөө урмашуулагдана гээшэб, бэрхэнүүд боложо байһан хүүгэд нааданһаа нааданда гайхамаар мэдэсэнүүдые харуулжа байдаг юм. Түрэл хэлэеэ тордиһогүй мэдэхэ, хоорондоо харилсажа шадаха аргатай болоод, улам саашадаа хүгжэжэ байһан хүүгэдые урмашуулаагүйдэ яахаб.

Хүүгэдэйнгээ арбан дүрбэдэхи наадые уласаймнай Арадай Хуралай һунгамалнууд эбээн тэдхэжэ хабаадлсаба. Эдэ зоной арадай һунгамалнууд һэн тула, һунгагшадайнгаа урда тоосоотой, харюусалгатай ушарһаа, тэдээнээ нэрлэжэ үгэе гэһэн бодол гараа юм.

 

Һунгамалнуудай тэдхэмжэ болгон оруулһан мүнгэн, түхэригөөр:

 Доржиев Цырен Эрдынеевич –       10 000

1. Ирилдеев Вячеслав Германович – 10 000
2. Батуев Цыденжап Бимбаевич –        10 000
3. Цыбиков Аркадий Дамдинович  – 30 000
4. Цыбикмитов Зоригто Лубсанович –    10 000
5. Доржиев Баир Батуевич  – 10 000
6. Ханхалаев Евгений Казакович  – 10 000
7. Баданов Матвей Александрович –        10 000
8.  Мантатова Татьяна Евгеньевна  – 10 000
9. Зыбынов Андреян Геннадьевич – 10 000
10. Гунзынов Галан Дамбиевич  –   5 000
11. Кушнарёв Анатолий Григорьевич –         3 000
12. Белых Леонид Яковлевич  –         10 000
13. 14. Доржиев Валерий Пурбуевич –       10 000
14. 15. Цыдыпов Баяр Бимбаевич (Монлам лама) –  10 000  
15. Бадмаев Заян Заятович –  10 000
16. Цыренов Баир Дашиевич – 10 000

Ээлжээтэ наадамнай энэ жэлэй арбан хоёр һарын 23, 24-нэй үдэрнүүдтэ үнгэрхэ гэжэ мэдээсэнэбди.

 

Нааданай тодорхой хүсэнэгтэнэ үгтэнэ: itog-november-2016

 

 

«ЭХЭ ХЭЛЭН – МАНАЙ БАЯЛИГ» Бүгэдэ Буряадай һургуулинууд хоорондын XIV наадам

Буддын шажантанай заншалта Сангхын дурадхалаар эмхидхэгдэнэ

Эбээн тэдхэгшэ: Арадай Хуралай гэшүүд

 «Эхэ хэлэн – манай баялиг» гэһэн hургуулинууд хоорондын Ивалгын дасанда үнгэржэ байдаг заншалта буряад хэлэнэй наадам 2016 оной 11 һарын 25-26-да үнгэрхэ.

Наадамай зорилгонууд

• Наадам буряад хэлэнэй гайхамшагта баялиг болохо нютаг хэлэнүүдые алдангүй үлөөхэ, нютаг хэлээрээ харилсаха таарамжатай оршон байгуулхын тула эмхидхэгдэнэ.
• Хүүгэд, залуушуулые буряад хэлэ үзэхэдэнь урмашуулан дэмжэжэ, түрэл арадайнгаа хэлэ, соёл, уралиг, түүхые саашань арьбадхан болбосоруулха хүсэл түрүүлжэ, түрэл арадай баялиг болохо эжы, абынгаа хэлэ хүндэлэн үргэмжэлүүлжэ һургаха.
• Эхэ хэлэнэйнгээ нөөсэ баяжуулха зорилготойгоор үнгэрхэ даабаринуудаа үргэдхэхэ, хүүгэдэй зохёохы арга боломжо хурсадхаха

 Наадамай үнгэрхэ болзор, хаяг:

• Наадамай I, II шатанууд 2016 оной 11 һарын 25-да «Даши Чойнхорлин» гэһэн Буддын шажанай Ехэ һургуулида үнгэрхэ (Ивалгын дасан). Бүридхэл: 11 һарын 25-да үглөөнэй 9:00 сагһаа 10:00 саг хүрэтэр.
• 11 һарын 26-да БГТРК-да наадамай долоодохи телевизионно шата үнгэрхэ.

Наадамда хабаадагшад:

7-8 хүнһөө бүридэһэн бүлгэм соо эхин, дунда, ахамад ангинуудай һурагшад заатагүй орохо ёһотой. Бүлгэмэй бүридэлдэ 70 хубинь басагад байха зэргэтэй (басагад буряад заншалаар үһэеэ гүрэхэ).

Наадамай эрилтэнүүд:

• Наадамда хабаадагшад түрэл хэлээрээ сүлөө сэдэбээр хөөрэлдэхэ, һанал бодолоо найруулан зохёохо дадал, дүршэлтэй байха.
• Нютаг бүхэниие түлөөлжэ ерэһэн хабаадагшад өөрынгөө нютаг хэлээр хэлэхэ, хөөрэхэ, мүрысөөгөө хамгаалха.

Нэмэлтэ мэдээсэл: 

1. Хүндэтэ һурагшад, тус наадамнай Буддын шажанай Ехэ һургуулиин танхимууд соо үнгэрхэ. Командын гэшүүд танхимуудаар таража, туд тудтаа даабаринуудые дүүргэхэ. Командын гэшүүдэй абаһан баллнуудаар һууринууд олгогдохо.
2. Эрхим хүдэлмэринүүдтнай нютагайтнай үдэр ФМ радиогоор дамжуулагдаха

Даабаринуудай ехэнхи хубинь (Этигэл Хамбын зальбарал, Доншуур маани, Сагаан Дари эхын магтаал, Буддаадын шажантанда дурасхал болохо бодолнууд, хүндэ хэрэгтэй сургаалнууд гээд олон…) урда наадамуудта үгтэһэн байна, тиимэһээ дабтан шэнжэлхэ литература сайт сооһоо олохот.

НААДАМАЙ ШАТАНУУД:

Табан хушуу мал гэгдэһэн морин, үхэр, хонин, ямаа, тэмээгээ үе наhаараа үдхэжэ hууhан буряад зоной ажабайдалые адууhа малhаа амяарнь харахын аргагүй юм. Тиимэһээ эхэ хэлэндээ зорюулһан «Эхэ хэлэн – манай баялиг» гэһэн наадамай шатанууд үндэһэн шагай нааданай буудалнуудай нэрээр нэрлэгдэнхэй.

Шагайнууд хонин, ямаан, морин, үхэр, тэмээн гэһэн ондо ондоо үзэгдэлтэй байдаг юм. Хабтайжа бүхыгөөд унаһан шагайе «хонин» («бүхэ»), хонхойгоод унаһыень «ямаан» («хонхо»), бүтүү талаараа өөдөө хараад тогтоһониинь «морин», хээтэй хажуугаараа өөдөө хараһаниинь «үхэр», сомсойгоод тогтошоһониинь «тэмээн» («ёро») болодог юм.

I ШАТА

1. МОРИН ТАЛА

а) Нютаг хэлэнэй толи

б) Хоёр хэлэ тэгшэ мэдэе!

 

1. ХОНИН ТАЛА

а) Блиц-урилдаан

б) Уран бэлигтэй, ульгам хэлэтэй

 

1. ҮХЭР ТАЛА: Баян хэлэтэй арад – ерээдүйтэй!

а) Хэнэй хэлэн баян бэ?

б) Оньһон үгэ оностой, олоной үгэ тудастай

 

1. ЯМААН ТАЛА: Буян хэшэг уряалая!

а) Этигэл Хамбадаа Зальбарал,

б) Доншуур маани

в) Сагаан Дара Эхын магтаал

 

1. ТЭМЭЭН ТАЛА

а) Уран гартан

б) Уран баримал

в) Уран дархан (модошо дархан)

 

II ШАТА

БУДДЫН ШАЖАН ТУХАЙ. Хамбын шан абалгын тэмсээн

НААДАМАЙ ДҮРИМҮҮД

I ШАТА

 

ШАГАЙН МОРИН ТАЛА

Холо газарые ойртуулдаг, хариин зониие нэгэдүүлдэг, хазаар дараа хатартай морин эрдэниин нэрэтэй түрүүшын мүрысөөн.

МЭДҮҮЛГЫН ЖЭШЭЭ

Аймаг ________________________________________Һургуули_____________________

Хүтэлбэрилэгшэ багшын (багшанарай) обог нэрэ ________________________________

Холбоо бариха утаһан, e-mail:_________________________________________________

Гэрэй хаяг:_________________________________________________________________

Багшын паспортын дугаар болон хэзээ, ямар байгуулга олгоһон тухай мэдээсэл:
___________________________________________________________________________

ИНН, СНИЛС:________________________________________________________________

 

а) Буряад хэлэнэй нютагай аялгын толи

Толи хэблэлдэ бэлдэжэ дүүргэһэн бүлэгүүдһээ бэшэд урда урилдаанда үгэһэн даабаринуудаа дабтанабди. Толиингоо удха, бүридхэл нарибшалан харагты – словари оформлять по алфавиту точно по образцу без граф, таблиц, литературных сравнений с указанными курсивами, нумерацией страниц, заглавные слова печатать полужирным шрифтом, новые слова перечислять в  конце словаря.

Хүдэлмэриин хэмжээн: 2000-3000 үгэһөө үлүү байха зэргэтэй. Эльгээһэн хүдэлмэринүүд бэлдэгдэжэ байһан «Буряад хэлэнэй нютагай аялгын толидо» орохо. Хэһэн хүдэлмэриеэ 11 һарын 22 болотор exexelen@gmail.com гэһэн сахим хаягаар эльгээхэ. 13-дахи наадамда бэлдэһэн толиёо дахин шалгаад, урда наадамануудай энэ урилдаанда үгтэһэн ажаглалтануудые хараадаа абан сэбэрлэгты. Толи бэлдэхэ даабарида хори хэлэтэй бүлэгүүд нютагайнгаа зоной обог, нэрэ, ара нэрэнүүдэй удха тайлбарилха гэһэн байгаа. Теэд зарим буряад хүнэй нэрэнүүдэй, газар уһанай буряад нэрэнүүдэй удха тайлбарилагты. Энэл ажалаа урда наадамуудта үгтэһэн ажаглалтануудые харан шалгаад, заһаад эльгээгты.

б) Хоёр хэлэ тэгшэ мэдэе!

Энэ даабари Буддын шажанай Ехэ һургуулиин танхим соо бүлэгэй түлөөлэгшэ дүүргэхэ. Хүүгэдэй хүдэлмэри шалгахадаа, үгүүлэлэй удха хэр зүб дамжуулагдаһаниинь шухалада тоологдохо. Оршуулха үгүүлэл уридшалан үгтэхэгүй. Үгтэхэ саг – 60минута.

ШАГАЙН ХОНИН ТАЛА

Ууса дүүрэн хэшэгтэй, урдаа хараха хушуута мал, хонгор дайдымнай шэмэг – хун сагаан хонин эрдэниин нэрэтэй хоёрдохи мүрысөөн.

а) ehehelen.ru сайт дээрэһээ «Гэрэй даабари» гэһэн хуби сооһоо сэдэбүүдые анхарагты (5 хушуун мал. Малай наһанай илгаанууд. Малда хабаатай хэрэгсэлнүүд. «Буддаадын шажантанда дурасхал болохо бодолнууд, хүндэ хэрэгтэй сургаалнууд»). Уридшалан http://ehehelen.ru/blits-urildaan-xiv-naadam/ гэһэн сайт дээрэ эдэ сэдэбүүдээр үгтэһэн асуудалнуудһаа тэрэ дороо нэгэ үгөөр, мүн богонихон мэдүүлэлээр харюусаха асуудалнууд үгтэхэ.

б) «Уран бэлигтэй, ульгам хэлэтэй» гэһэн урилдаанда команда бүхэн «Минии нютагай солотон» гэһэн хүдөө ажахын хүдэлмэрилэгшэд тухай (урдань мүнөө хүдэлһэн илгаагүй) презентаци бэлдэхэ, жюриин сонорто тодо, уран хөөрөө дэлгэхэ (үгтэхэ саг – 2 мин).

«Үнеэтэй айл үлдэхэгүй, булагтай газар гандахагүй» гэһэн үгын ёһоор гандашагүй абьяас бэлигээ харуулха мүрысөөн.

БАЯН ХЭЛЭТЭЙ АРАД – ЕРЭЭДҮЙТЭЙ!

а) Хэнэй хэлэн баян бэ?

Бэеын тамирта туһатай, һайн шанартай эдеэ хоол яажа бэлдэхэ, ажалай оньһон тухай мэдэсэ шалгалгын урилдаан http://ehehelen.ru/henej-helen-bayan-be-xiv-naadam/ дээрэ сэдэбүүд  үгтэнэ. Хабаадагшад үгтэһэн сэдэбүүдээр рецептнүүдые тааруулаад, жюридэ уранаар, тодорхойгоор хөөрэхэ (биледэй гурим).

б) «Оньһон үгэ оностой, олоной үгэ тудастай. Энэ хаягаар http://ehehelen.ru/onhon-uge-onostoj-xiv-naadam/ дээрэ хэдэн бүлэг оньһон үгэнүүд үгтэхэ. Даабари: шэлэһэн оньһон үгынгөө удхаар шог удхатай хөөрөө бэлдэхэт. Хөөрөөгөө дүүргэхэдээ, тэрэ оньһон үгөөрөө тобшолхот. (Жэшээнь… энэ ушарай удхаар “Хорёошо үнеэн хотондоо хүндэгүй, хэрүүлшэ хүн хүршэнэртөө хүндэгүй” гэжэ араднай дэмы хэлсээгүй байна даа гэжэ ойлгогты).

ШАГАЙН ЯМААН ТАЛА

Һүбэлгэн гээшэнь аргагүй, хурдан түргэниинь гайхалтай, бэлшээриин һайниие бэдэрдэг, бэрхэшээл гэжэ мэдэдэггүй ямаанай зан абариие һайшаажа, удаадахи мүрысөө дурадханабди.

БУЯН ХЭШЭГ УРЯАЛАЯ!

а) «Этигэл Хамбадаа Зальбарал». Уран гоёор, сээжээр уншалгын урилдаан. Командын гэшүүд жээрэбэй ёһоор тудаһан Зальбаралай бадагуудые уншаха www.ehehelen.ru гэһэн сайтын номой һан соо Этигэлэй хамба ламын бүтээл татажа абаха.

б) «Доншуур маани» сээжээр гүйсэдхэхэ http://ehehelen.ru/donshuur-maani гэһэн хаягаар үгэнь үгтэбэ. Заатагүй нэгэ бадаг бүлэгэй гол дуушан гансаараа гүйсэдхэхэ, удаань бэшэниинь тодон абаад,саашань суг үргэлжэлүүлхэ жэшээтэй.

В)”Сагаан Дара Эхын магтаал”сээжээр гүйсэдхэхэ http://ehehelen.ru/sagaan-darhin-sedhel-mete-hurdyn-magtaal-xiii-naadam/

ШАГАЙН ТЭМЭЭН ТАЛА

Арад зоноо тэдхэдэг, элинсэгэйнгээ нютагта заяан гэжэ магтуулһан ажалша, бүхэриг тэмээндэ зорюулагдаһан шата. Эжы абын дүршэл халан абаха басагад, хүбүүдтэ зорюулагдаһан урилдаан.

а) УРАН ГАРТАН

Урда наадамуудта хабаадаһан  басагад! Гэртээ  юудэн малгай оёод ерэхэ гэһэн даабарияа дүүргээд асархат.  13-дахи урилдаанда хүүгэдэй дэгэл эсхэжэ, оёжо эхилһэнээ энэ наадамдаа үргэлжэлүүлхэт. Арһантнай хэр хүрэхөөр байнаб гэжэ анхарагты.

Арһанда тусхай һубаряагаар эдеэ түрхижэ, шударжа, сэбэрлэжэ, угаажа болбосоруулаад, юумэ оёхоор болгохые арһа элдэхэ гэдэг. Энэ хүдэлмэри яажа эмхидхэхэб гэжэ тодорхойлое:

• Энэ жэлэй 3 арһанай нооһыень хайшалаад, дабһатай уһан соо шиихаад, 7-8 час соо бариха (1-2 кг дабһан, 3 арһанай сүлөө эрьелдэжэ байхаар уһан хэгдэхэ).
• Уһанһаа арһануудаа гаргаад, хүрьһыень(мездра) хюһаха, удаань тусхай бодос (раствор) арһандаа түрхихэ (1 литр уһанда 50 грамм 70% уксусна кислота. Уһанай шэрүүн байбал, 200 гр. сода хэжэ уһаа зөөлэрүүлхэ). Һүүлдэнь арһаяа үшөө 6 часай туршада уһан соо байлгаха.
• Арһаяа сэбэр уһан соо угаагаад хатааха, удаань дотор талаһаань эмульси түрхихэ. Нэгэ арһандатнай 200-300 грамм эмульси орохо. Арһа элдэлгэдэ тон хэрэгтэй болохо зүйл – эмульси ВСГТУ-гай кожа-мех факультедэй кафедрада хандажа абахада болохо. Утасайнь дугаар: 89021676824.
• Арһаяа элдэхэ, сэбэрлэхэ, халимнаха (снимать остатки жира со шкуры) Тусхай бэлэдхэл хэжэ, энэ ажал дүүргэнэбди (1 литр халуун уһанда 10 грамм 12-дохи номерой индустриальна тоһо нэмэнэбди. Дээрэнь 1 грамм превоцела, 2-3 дуһал скипидар нэмээд, халуун уһанда худхаха. (12-дохи номерой тоһоной үгы байбал, 20-дохи номерой индустриальна тоһо адли хэмжээгээр 5-дахи номерой тоһонтой холижо бононо). Энэ бэлдэһэнээ арһандаа түрхихэ, гараараа эмиржэ, арһаяа элдэхэ хэрэгтэй. Индустриальна тоһо, превоцелла тухай нютагайнгаа шэрээтэ ламанарта мүн Зоригто ламада хандан 89834299855 абажа болоно.

Мүн арһа элдэлгэ тухай Ивалгын дасан тусхай кино буулгажа, наадамай сайт дээрэ табинхай, тэрэниие анхарагты.

Хэрэглэһэн зүйлнүүд юундэ туһатайб гэжэ анхарагты!

– Уксусна кислота – арһаяа элдэб микробһоо сүлөөлнэ;

– Эмульси – арһаяа бүхэ болгоно;

– Индустриальна тоһон – арһа зөөлэрүүлнэ;

– Превоцелла – тоһо, өөхэнһөө сэбэрлэнэ;

– Скипидар – арһандаа хэрэгтэй бодос шэнгээнэ.

 

Ажалдаа хэрэглэхэ утаһа, зүү, хурабша г.м абаад ерэхэ хэрэгтэй.

Бултандатнай амжалта, зохёохы ажалдатнай абьяас хүсэе!

б) Модошо дархан (Модон дархан)

Энэ мүрысөөндэ ерэхэдээ, багахан хүүгэдэй шэрээ (стол) дархалха модо, хэрэгсэл абаад ерэхэ ёһотой. Багшын хүтэлбэри доро тус ажалай гурим, һубарил сахин, түргөөр, нягтаар, зүбөөр шэрээ дархалха.

в) Уран баримал. Багшын хүтэлбэри доро хүбүүд пластилинаар бүтээл хэхэ. Энэ урилдаанда Дугар зайсанай бартай барилдажа байһан дүрэ хараад ерэхэ http://ehehelen.ru/dugar-zajsan/. Энэ дүрөөр уран баримал хэхэ даабари абахат (50 см. сайр утаһа (аллюминиевая проволока) хэрэгтэй болохо). Тус урилдаанда 5-дахи ангиһаа дээшэ һурагшад хабаадаха.

БУДДЫН ШАЖАН ТУХАЙ. Хамба Ламын шан абалгын тэмсээн

«Буряад дасангуудай сахюусанууд, субарганууд, нангин шүтөөн газарнууд», «Изагуурай 5 бурхад» болон энэ шатада үгтэһэн  бусад асуудалнууд дабтагдан үгтэхэ (тестын түхэлэй даабаринууд байхагүй).

1, 2, 3-дахи һуури эзэлһэн һурагшадай бүлэгүүдтэ ба тэдэниие бэлдэһэн багшанартань диплом болон мүнгэн шан (30 мянга, 20 мянга, 10 мянган түхэриг) мүн тусхай бэлэгүүд барюулагдаха. Наадамда хабаадаһан һурагшадта ба багшанарта баталамжа һуралсалай шэнэ жэлэй 3-дахи урилдаанай удаа үгтэхэ.

ХЭРЭГЛЭХЭ НОМ ЗОХЁОЛ

С.Д. Бабуев, Ц.Ц. Бальжинимаева «Буряад зоной урданай һуудал байдалай тайлбари толи»;

«Буряад хэлэн» гэһэн сахим һураха бэшэгэй «Ёһо заншал», «Буряад арад», «Эхэ нютаг» гэhэн бүлэгүүд;

«Учение Пандито Хамба Ламы Д.Д.Этигэлова» 2016 он;

«Буддаадын шажанай үгын тайлбари толи» 2016 он;

«Буряад үнэн» һонин болон бусад сонин, сэтгүүл ба номууд;

Ц. Б. Будаев «Оньһон үгэ оншотой» У-Ү.,1988 он;

И. Мадасон «Буряад арадай оньһон, хошоо үгэнүүд», У-Ү,1960;

http://ehehelen.ru

Л.Линховоин. Лодон багшын дэбтэрһээ. У-Ү.,2012

Г.Ленхобоев. Ленхобын Галдан: ашатын һайхан заяан. У-Ү., 2015

 

Сүлжөө холбоондо ороод, фейсбук холбоондо Хамба лама Дамба Аюшеевэй хуудаһа хараха.

 

Ямар нэгэн асуудалай гарабал, аймагайнгаа шэрээтэ ламанарта, мүн энэ сахим хаягаар хандажа болохо: exexelen@gmail.com Я.Ц.Ивахиновагай гар утас: +7 951 636 9069

 

«ЭХЭ ХЭЛЭН – МАНАЙ БАЯЛИГ». XIII НААДАНАЙ ДҮНГҮҮД

Буддын шажанай заншалта Сангхын дурадхалаар «Эхэ хэлэн – манай баялиг» гэһэн hургуулинууд хоорондын Ивалгын дасанда үнгэржэ байдаг буряад хэлэнэй  заншалта мүрысөөнүүд удаан амаралтын удаа дахинаа үнгэргэгдэбэ.

2016 оной 10 һарын 28-да энэ наадан үнгэржэ, хойто үдэрынь эндэ хабаадагшад отог нютагуудаараа хубааран, 6 бүлэг болоод, Буряадай Гүрэнэй сэнхир дэлгэсэй сэхэ дамжуулгада хоёр сагай туршада мүн лэ мүрысэжэ хабаадалсаа.

ҺУРГУУЛИНУУД ХООРОНДЫН МҮРЫСӨӨНҮҮДЭЙ ДҮНГҮҮД:

ҺУУРИ	Һ  У  Р  Г  У  У  Л  И  Н  У  У  Д	ОНОО
1	Хориин аймагай Ааланай дунда һургуули	103
2	Бэшүүрэй  аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг	101,1
3	Сэлэнгын аймагай  Жаргалантын дунда һургуули	100,6
4	Хурамхаанай аймагай Гааргын дунда һургуули	97,85
5	Ахын аймагай  Өөрлигэй дунда һургуули	95,45
6	Яруунын аймагай бүридэмэл бүлгэм	95,45
7	Улаан-Сүхэ аймагай Шаргалжанай дунда һургуули	88,01
8	Сэлэнгын аймагай Сэлэн-Дүүмын дундa hургуули	87,65
9	Буряад Уласай үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернат	87,5
10	Сэлэнгын аймагай  Ноёхоной дунда һургуули	87
11	Зэдын аймагай Гэгээтэйн дунда һургуули	85,9
12	Ахын аймагай   Бүрэнголой дунда һургуули	84,9
13	Ивалгын аймагай Ивалгын  дунда һургуули	83,45
14	Захааминай аймагай Михайловкын дунда һургуули	83,15
15	Хориин аймагай Хориин 2-дохи дунда һургуули	82
16	Захааминай аймагай нэмэлтэ һуралсалай түб	81,81
17	Баргажанай аймагай Уланай дунда һургуули	80,5
18	Сэлэнгын аймагай  Харганаагай дунда һургуули	80,15
19	Ивалгын аймагай Гэльбэрын дунда һургуули	78,45
20	Хяагтын аймагай Мөөрөөшын дунда һургуули	76,7
21	Улаан-Үдэ хотын 29-дэхи Буряад гимнази	76,25
22	Түнхэнэй аймагай  Тоорын дунда һургуули	72,6
23	Эрхүү можын Оһын аймагай Үбэсын хүүгэдэй уран бэлигэй байшан	71,5
24	Ахын аймагай  Сорогой һоёдой интернат- һургуули	71,3
25	Ахын аймагай  Саяанай дунда һургуули	70,1
26	Сэлэнгын аймагай  Загастайн дунда һургуули	65,1
27	Мухаршэбэрэй аймагай Галтайн дунда һургуули	64,4
28	Зэдын аймагай Дэрэстэйн дунда һургуули	64,2
29	Хяагтын аймагай Ехэ-Нугын дунда һургуули	63,4
30	Хяагтын аймагай Алтайн дунда һургуули	61,9
31	Сэлэнгын аймагай  Юрөөгэй дунда һургуули	60,65
32	Ивалгын аймагай Оронгын  дунда һургуули	57,95
33	Хяагтын аймагай Баян-Булагай дунда һургуули	57,45
34	Сэлэнгын аймагай Галуута нуур хотын гимнази	57,35
35	Хяагтын аймагай Хүдэрэ-Сомоной дунда һургуули	55,9
36	Улаан-Үдэ хотын 54-дэхи дунда һургуулиин “Дүхэриг” бүлгэм	55,4
37	Ивалгын аймагай Доодо-Ивалгын дунда һургуули	53,65
38	Хяагтын аймагай Хяагта хотын 3-дахи дунда һургуули	51,3
39	Хяагтын аймагай Энхэ-Талын дунда һургуули	48,2
40	Эрхүү можын Алайрай аймагай Нэгдын дунда һургуули	47,25
41	Улаан-Үдэ хотын 32-дахи дунда һургуули	45,6
42	Улаан-Үдэ хотын 56-дахи физикэ ба тоо бодолгын шэглэлтэй һургуулиин «Солонго» бүлэг	41,3
43	Ивалгын аймагай Һужаагай  дунда һургуули	41,1
44	Ивалгын аймагай Сотниковой дунда һургуулиин 1-дэхи бүлгэм	38,7
45	Улаан-Үдэ хотын 51-дэхи дунда һургуули	34
46	Загарайн аймагай Эрхирэгэй дунда һургуули	33,5
47	Хяагтын аймагай Хоронхойн дунда һургуули	33,3
48	Ивалгын аймагай Гурульбын дунда һургуули	29,25
49	Улаан-Үдэ хотын 1-дэхи дунда һургуули	28,3
50	Ивалгын аймагай Сотниковой дунда һургуулиин 2-дохи бүлгэм	27
51	Улаан-Үдэ хотын 56-дахи физикэ ба тоо бодолгын шэглэлтэй һургуулиин «Хонхонууд» бүлэг	26,1
52	Ивалгын аймагай Дээдэ-Ивалгын дунда һургуули	24
53	Хяагтын аймагай Хяагта хотын 2-дохи ба 4-дэхи һургуулиинуудай бүридэмэл бүлгэм	22,6
54	Улаан-Үдэ хотын 37-дохи дунда һургуули	21,3
55	Улаан-Үдэ хотын 35-дахи дунда һургуули	21
56	Сэлэнгын аймагай  Ехэ-Цагаанай дунда һургуули	18,1
57	Улаан-Үдэ хотын 8-дахи дунда һургуули	6
58	Хёлгын голой Тэрэпхээнэй дунда һургуули	5,7
59	Баргажанай аймагай Баргажанай дунда һургуули	5

 

НЭРЛЭГДЭҺЭН ЗААБАРИНУУДААР ДҮНГҮҮД ИИГЭЖЭ ЭЛИРБЭ:

 

ХОЁР ХЭЛЭ ТЭГШЭ МЭДЭЕ! (уран уншалга):

I ҺУУРИ. Халматова Алина, Эрхүү можын Оһын аймагай Үбэсын хүүгэдэй уран бэлигэй байшан

II ҺУУРИ. Буянтуева Дари, Хориин аймагай Ааланай дунда һургуули

III ҺУУРИ. Сандитова Номин, Яруунын аймагай Эгэтын-Адагай дунда һургуули

 

БЛИЦ-УРИЛДААН: («БУДДЫН ШАЖАНАЙ НЭРЭ ТОМЬЁОНУУД. ЭТИГЭЛЭЙ ХАМБЫН ҺУРГААЛНУУД. БУРЯАД ОРОН»)

I ҺУУРИ. Халзанов Арсалан, Сэлэнгын аймагай  Жаргалантын дунда һургуули

II ҺУУРИ. Раднаева Алтана, Хориин аймагай Ааланай дунда һургуули

III ҺУУРИ. Самбялова Эржена, Ахын аймагай  Өөрлигэй дунда һургуули

 

УРАН БЭЛИГТЭЙ, УЛЬГАМ ХЭЛЭТЭЙ:

I ҺУУРИ. Доржиева Алтана, Буряад Уласай үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернат

II ҺУУРИ. Намсараева Намжилма, Хориин аймагай Ааланай дунда һургуули

III ҺУУРИ. Цыренова Сарюна, Яруунын аймагай бүридэмэл бүлгэм

 

ХЭНЭЙ ХЭЛЭН БАЯН БЭ?:

I ҺУУРИ. Тарбаева Сарюна, Захааминай аймагай Михайловкын дунда һургуули

II ҺУУРИ. Бадмаева Дулма, Зэдын аймагай Дэрэстэйн дунда һургуули

III ҺУУРИ. Хунхенова Эржена, Хурамхаанай аймагай Гааргын дунда һургуули

 

ОНЬҺОН ҮГЭ ОНОСТОЙ, ОЛОНОЙ ҮГЭ ТУДАСТАЙ:

 

I ҺУУРИ. Бутитова Дарицу, Буряад Уласай үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернат

II ҺУУРИ. Дондукова Дарья, Сэлэнгын аймагай Сэлэн-Дүүмын дундa hургуули

III ҺУУРИ. Бурунова Алтана, Бэшүүрэй  аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг

 

ЭТИГЭЛ ХАМБАДА ЗАЛЬБАРАЛ, ДОНШУУР МААНИ, САГААН ДАРА ЭХЫН МАГТААЛ:

 

I ҺУУРИ. Буряад Уласай үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернат

II ҺУУРИ. Түнхэнэй аймагай  Тоорын дунда һургуули

III ҺУУРИ. Ивалгын аймагай Ивалгын  дунда һургуули

 

УЯНГЫН ШҮРЭ ҮЛХЭЕ:

I ҺУУРИ. Дандаров Барас, Бэшүүрэй  аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг

II ҺУУРИ. Галсанов Мэргэн, Ивалгын аймагай Доодо-Ивалгын дунда һургуули

III ҺУУРИ. Түнхэнэй аймагай  Тоорын дунда һургуулиин һурагшад

 

УРАН ГАРТАН:

I ҺУУРИ. Будаева Дарима, Зэдын аймагай Гэгээтэйн дунда һургуули

II ҺУУРИ. Дармаева Лена, Бэшүүрэй  аймагай Харланай үхибүүдэй бүлэг

III ҺУУРИ. Балданова Виктория, Сэлэнгын аймагай  Харганаагай дунда һургуули

 

МОДОШО ДАРХАН:

I ҺУУРИ. Будаев Эрдэни, Захааминай аймагай нэмэлтэ һуралсалай түб

II ҺУУРИ. Батуев Борис, Захааминай аймагай Михайловкын дунда һургуули

III ҺУУРИ. Шарушкин Аюша, Баргажанай аймагай Уланай дунда һургуули

 

ХАМБА ЛАМЫН ШАН АБАЛГЫН ТЭМСЭЭН:

I ҺУУРИ. Буянтуева Аяна, Хориин аймагай Ааланай дунда һургуули

II ҺУУРИ. Дабаин Александра, Ивалгын аймагай Гэльбэрын дунда һургуули

III ҺУУРИ. Гармаева Амгалана, Ахын аймагай  Өөрлигэй дунда һургуули

 

Хойто үдэрынь, арбан һарын 29-дэ, Буряадай Гүрэнэй телевидениин сэнхир дэлгэсээр сэхэ дамжуулгын аргаар мүрысөөнүүд үнгэрөө. Буряадай телевидени энэ нааданай үнгэрхэ бүри эбээн тэдхэгшэдэй тоодо оролсожо, 2 сагай туршада сэнхир дэлгэстэ гараха арга олгодог заншалтай болонхой.

Энэ нааданда бүхы һургуулинууд хоорондоо 6 бүлэг болгогдон хубаараад, мүрысэдэг заншалтай юм. Мүн эндэшье илагшад элирүүлэгдэдэг, тэрэнь иигэжэ гараба:  
1 һуури. Сэлэнгэ буряадай һургуулинуудай бүлэг

2 һуури. Баргажан буряадай һургуулинуудай бүлэг

3 һуури. Хори буряадай һургуулинуудай бүлэг

4 һуури. Улаан-Үдэ хотодо ажаһуудаг буряадуудай һургуулинуудай бүлэг

5 һуури. Эрхүү буряадай һургуулинуудай бүлэг

6 һуури. Хонгоодор буряадай һургуулинуудай бүлэг