«ЭХЭ ХЭЛЭН – МАНАЙ БАЯЛИГ» Бүгэдэ Буряадай һургуулинууд хоорондын XI наадам

«ЭХЭ ХЭЛЭН – МАНАЙ БАЯЛИГ» Бүгэдэ Буряадай һургуулинууд хоорондын XI наадам

Буддын шажантанай заншалта Сангхын дурадхалаар эмхидхэгдэнэ

Эбээн тэдхэгшэ: Буряад Уласай болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаман

 «Эхэ хэлэн – манай баялиг» гэһэн hургуулинууд хоорондын Ивалгын дасанда үнгэржэ байдаг заншалта буряад хэлэнэй наадам 2016 оной 4 һарын 22-23-да үнгэрхэнь.

 Наадамай зорилгонууд­

• Наадам буряад хэлэнэй гайхамшагта баялиг болохо нютаг хэлэнүүдые алдангүй үлөөхэ, нютаг хэлээрээ харилсаха таарамжатай оршон байгуулхын тула эмхидхэгдэнэ.
• Хүүгэд, залуушуулые буряад хэлэ үзэхэдэнь урмашуулан дэмжэжэ, түрэл арадайнгаа хэлэ, соёл, уралиг, түүхые саашань арьбадхан болбосоруулха хүсэл түрүүлжэ, түрэл арадай баялиг болохо эжы, абынгаа хэлэ хүндэлэн үргэмжэлүүлжэ һургаха.

1. Наадамай үнгэрхэ болзор, хаяг:

• Наадамай I, II шатанууд 2016 оной 4 һарын 22-то «Даши Чойнхорлин» гэһэн Буддын шажанай Ехэ һургуулида үнгэрхэ (Ивалгын дасан). Бүридхэл: 4 һарын 22-то үглөөнэй 9:00 сагһаа 10:00 саг хүрэтэр.
• Наадамай III телевизионно шата 4 һарын 23-да Буряадай гүрэнэй телевиденидэ үнгэрхэ.

1. Наадамда хабаадагшад

Долоон хүнһөө бүридэһэн бүлгэм соо эхин, дунда, ахамад ангинуудай һурагшад заатагүй орохо ёһотой. Бүлгэмэй бүридэлдэ 70 хубинь басагад байха зэргэтэй (басагад буряад заншалаар үһэеэ гүрэхэ).

1. Наадамай эрилтэнүүд

• Наадамда хабаадагшад түрэл хэлээрээ сүлөө сэдэбээр хөөрэлдэхэ, һанал бодолоо найруулан зохёохо дадал, дүршэлтэй байха.
• Нютаг бүхэниие түлөөлжэ ерэһэн хабаадагшад өөрынгөө нютаг хэлээр хэлэхэ, хөөрэхэ, мүрысөөгөө хамгаалха

            Нэмэлтэ мэдээсэл: Хүндэтэ һурагшад, командын гэшүүд Буддын шажанай Ехэ һургуулиин танхимуудаар таража, туд тудтаа даабаринуудые дүүргэхэ. Тэдэнэй абаһан баллнуудаар һургуулиин бүлэгүүдтэ һууринууд олгогдохо.

 

Наадамда хабаадаха бүлэгэй зүгһөө мэдүүлгэ 2016 оной 4 һарын 19 болотор exexelen@gmail.com гэһэн сахим хаягаар эльгээгты.  Ябуулһан мэдүүлгэтнай урилдаанда хабаадахые баталһан мэдүүлгэ болоно.

 

МЭДҮҮЛГЫН ЖЭШЭЭ

Аймаг ________________________________________Һургуули______________________

Хүтэлбэрилэгшэ багшын (багшанарай) обог нэрэ _______________________________________

Холбоо бариха утаһан, e-mail:__________________________________________

Гэрэй хаяг:___________________________________________________________

Багшын паспортын дугаар болон хэзээ, ямар байгуулга олгоһон тухай мэдээсэл:
______________________________________________________________________

ИНН, СНИЛС:_______________________________________________________________

 

НААДАМАЙ ШАТАНУУД

Табан хушуу мал гэгдэһэн морин, үхэр, хонин, ямаан, тэмээгээ үе наhаараа үдхэжэ hууhан буряад зоной ажабайдалые адууhа малhаа амяарнь харахын аргагүй юм. Тиимэһээ эхэ хэлэндээ зорюулһан «Эхэ хэлэн – манай баялиг» гэһэн наадамай шатанууд үндэһэн шагай нааданай буудалнуудай нэрээр нэрлэгдэнхэй.

 

Шагайнууд хонин, ямаан, тэмээн, морин, үхэр гэһэн ондо ондоо үзэгдэлтэй байдаг юм. Хабтайжа бүхыгөөд унаһан шагайе «хонин» («бүхэ»), хонхойгоод унаһыень «ямаан» («хонхо»), сомсойгоод тогтошоһониинь «тэмээн» («ёро»), бүтүү талаараа өөдөө хараад тогтоһониинь «морин», хээтэй хажуугаараа өөдөө хараһаниинь «үхэр» болодог юм.

I ШАТА

1. МОРИН ТАЛА

а) Нютаг хэлэнэй толи

б) Хоёр хэлэ тэгшэ мэдэе!

 

1. ХОНИН ТАЛА

а) Блиц-урилдаан

б) Уран бэлигтэй, ульгам хэлэтэй

 

1. ҮХЭР ТАЛА:

а) Хэнэй хэлэн баян бэ?

б) Оньһон үгэ оностой, олоной үгэ тудастай

в) Уянгын шүрэ үлхэе

 

1. ЯМААН ТАЛА:

а) Этигэл Хамбадаа Зальбарал

б) Доншуур маани

 

1. ТЭМЭЭН ТАЛА

а) Уран гартан

б) Уран баримал

 

II ШАТА

БУДДЫН ШАЖАН ТУХАЙ. Хамбын шан абалгын тэмсээн

НААДАМАЙ ДҮРИМҮҮД

I ШАТА

ШАГАЙН МОРИН ТАЛА

Холо газарые ойртуулдаг, хариин зониие нэгэдүүлдэг, хазаар дараа хатартай морин эрдэниин нэрэтэй түрүүшын мүрысөөн.

а) Буряад хэлэнэй нютагай аялгын толи

Хүдэлмэриин хэмжээн: 2000-3000 үгэһөө үлүү байха зэргэтэй. Эльгээһэн хүдэлмэринүүд бэлдэгдэжэ байһан «Буряад хэлэнэй нютагай аялгын толидо» орохо. Хэһэн хүдэлмэриеэ 4 һарын 19 болотор exexelen@gmail.com гэһэн сахим хаягаар эльгээхэ. Жэшээ:

АХАЛАГЧ юум. н. главный. Ахалагч бухгалтер.

БАРАГДАХ үйлэ үгэ закончиться. Гурил барагдах болоо.

БУУЗ юум н. бузы. Халуун бууз.

ГАВШАГАЙ тэмд. н. ударный. Гавшагай ажилчин.

ААЖИИ юум. н. бабушка. Аажии манайда ерээ.

БЭЭЛЭЙ юум. н. рукавицы. Дулаан бээлэй.

Нютаг хэлэнэй үгэнүүдые суглуулжа, согсолһон толинуудаа хэблэлдэ тушаахаар болгожо бэлдэгты, заһагты. Дээрэ үгтэһэн жэшээнүүдэй гуримаар бүхы текстэеэ зүбөөр, алдуугүйгөөр бэшэгты.

Үйлэ үгэнүүдые ямар нэгэн түхэлөөрнь словарна статьяагай эхин болгоходо буруу. Монголшо эрдэмтэдэй баримталдаг ёһоор үйлэ үгэнүүд словарна статьяагай гол (эхин) үгэ болоходоо, ерээдүй сагай причастиин формодо байха ушартай. Толи соо энэ үгэ иигээд тайлбариланхай байха ёһотой: НААДАХА үйлэ үгэ играть. Үхибүүд газаа наадана.

Зарим толинууд соо ниилэлдэжэ сугтаа хэрэглэгдэдэг болоһон үгэнүүд үнгэрһэн сагай формодо байна: гээгдээ, нарин хээлеэрээ нара хараа, пирд гүүлээ г.м. Тиимэһээ гол үгэнүүд заал һаа ерээдүй сагай причастна формодо байха ёһотой. Жэшээ: бульшархай шошоо – иимэ үнгэрһэн сагай глаголой формодо байхагүй, харин эхин үгэнь ерээдүй сагай причастна формодо байха ёһотой: БУЛЬШАРХАЙ ШОШОХО үйлэ үгэ воспаляться – о железах. Даараад, Бадмын хүбүүнэй булшархай шошоо.

АНХАРАГТЫ, зарим толинуудта литературна хэлэнэй үгэнүүд сасуулагдан оруулагдаһан байна. Тиимэ сасуулга хэхэ хэрэггүй, тэрэнээ болюулагты. Хэдэн графа (таблицаһаань гаргаха) хэжэ хубаангүй, гол үгэ бүхэнииень шэнэ мүрэһөө эхилээд, словарна статьяагай дүүрэхэдэ, точко табиха. Дээрэ харуулагдаһан жэшээ баримталжа, толиёо бэлдэгты. Заабол, толиин хуудаһанай тоо доодо баруун углуудань табигты. Хэлэгдэһэн ёһоор хэгдээгүй толинуудай балл доошолуулагдаха. Үшөө дахин һануулая, ямар нэгэн үгын ямараар хэрэглэгдэдэгые заабол тодо жэшээгээр харуулаха. Илангаяа 2016 ондо хэблэгдэхэ 10 толинуудые бэлдэжэ байһан багшанар толинуудтаа анхаралаа хандуулагты. Улаан-Сүхын Шаргалжанай толи; Кабанскын Корсаковын толи; Баргажанай Уланай толи; Захааминай Санагын толи; Сэлэнгын Ноёхоной толи; Сэлэнгын Үбэр-Зөөхэйн толи; Хяагтын Мөөрөөшын толи, Зэдын Дэрэстэйн толи, Хяагтын Энхэ-Талын толи, Зэдын Гэгээтэйн толи.

Удаан, түргэн аялгануудта анхаралаа хандуулагты! Оршуулгыень зүбөөр үгэхэеэ оролдогты.

http://buryadxelen.com/download/?download=3;

http://buryadxelen.com/download/?download=3 Буряад шрифтнуудые энэ сайтаһаа абажа, зүбөөр хэрэглэгты.

Толи бэлдэхэ даабарида хори хэлэтэй бүлэгүүд нютагайнгаа зоной обог, нэрэ, ара нэрэнүүдэй удха тайлбарилха – нэрэнүүдэй толи, словарь ономастики бэлдээд, 4 һарын 19 болотор exexelen@gmail.com гэһэн сахим хаягаар эльгээхэ. Илангаяа, нютагай зоной угай һарбаалжангуудта хандан, жэнхэни буряад эртын нэрэнүүдые суглуулхаяа оролдогты.

 

б) Хоёр хэлэ тэгшэ мэдэе!

Буряадшалһан зохёолнуудайнгаа сан баяжуулжа, Лев Толстойн үшөө 6 шэнэ үгүүлэл оршуулаад, апрелиин 19 болотор exexelen@gmail.com гэһэн сахим хаягаар эльгээхэ. Наадамай сайтаһаа гэрэй даабари гэһэн бүлэгһөө http://ehehelen.ru/lev-tolstojn-rasskazuud-x?-naadam/ Л. Толстойн үгүүлэлнүүдые оложо абагты. Оршуулгын хүдэлмэри орёодо тоологдожо, сэгнэлтын оноо 01-15 хэмжээнэй байха.

 

 

ШАГАЙН ХОНИН ТАЛА

Ууса дүүрэн хэшэгтэй, урдаа хараха хушуута мал, хонгор дайдымнай шэмэг – хун сагаан хонин эрдэниин нэрэтэй хоёрдохи мүрысөөн.

а) «Будаадын шажантанда дурасхал болохо бодолнууд, хэрэгтэй сургаалнууд. Байгал үргэн далаймнай» гэһэн сэдэбүүдээр блиц-урилдаан үнгэрхэ. Уридшалан http://ehehelen.ru/blits-urildaan-h-naadam/ гэһэн сайт дээрэ үгтэһэн асуудалнуудһаа тэрэ дороо нэгэ үгөөр, мүн богонихон мэдүүлэлээр харюусаха асуудалнууд үгтэхэ. Сүмэржэ нирваанда орохогүйш гэһэн дуунда анхаралаа хандуулаарайгты. http://ehehelen.ru/nomoi-san/ — эндэ «Шухала хэрэгтэй сургаалнуудые» харагты.  Байгал далай тухай асуудалнуудта харюу бэдэрхэдээ, буряад хэлэнэй сахим һураха бэшэг хэрэглэгты.

б) «Уран бэлигтэй, ульгам хэлэтэй» гэһэн урилдаанда бүлэг бүхэн жюриин дурадхаһан «Ералаш» гэһэн уран һайханай хүүгэдэй сэтгүүлһээ хэһэгүүдые http://ehehelen.ru/videomaterialnuud/eralash-xi-naadam/ гэһэн хаягаар медиаматериалнууд соо хараад, үгтэһэн 3 даабариин али нэгыень шэлэн дүүргэхэ.

Мүрысөөнэй эрилтэнүүд:

1) «Ералаш» сэтгүүлһээ абтаһан хэһэг оршуулаад, «ами оруулан» дамжуулха (озвучка). Энэ даабари дүүргэгшэдтэ 1-7 оноо табигдаха.

2) «Ералашһаа» үгтэһэн хэһэгтэ өөрын сюжет зохёогоод, ураар наадан тааруулха. Энэ даабари дүүргэгшэд 1-10 оноо абаха аргатай байха.

3) Һургуулиингаа байдалһаа нэгэ үзэгдэл, ушар абаад, али үгы һаа зохёогоод, «Ералаш» зохёон буулгаха. Зохёон байгуулһан ажалаа флэшкэ дээрэ асараад, тэрэнээ хамгаалжа «ами оруулха» . Энэ хүдэлмэри дүүргэгшэдтэ 1-13 оноо табигдаха.

4) Даабарида үгтэхэ саг: 2 -2,30 мин.

Энэ даабари дүүргэхэдээ, нютаг хэлэнэйнгээ аялга, онсолиг дамжуулха шухала гэжэ бүгэдэндэ һануулая!

 

ШАГАЙН ҮХЭР ТАЛА

«Үнеэтэй айл үлдэхэгүй, булагтай газар гандахагүй» гэһэн үгын ёһоор гандашагүй абьяас бэлигээ харуулха мүрысөөн.

а) Хэнэй хэлэн баян бэ?

Команда бүхэнһөө нэгэ-нэгэ түлөөлэгшэ Даян дэлхэйн сэдэбүүдээр урилдаха: амитан, шубуун, загаһан, ургамал, хорхой шумуул. («Буряад хэлэн» гэһэн сахим һураха бэшэг хэрэглэхэ)

1 шата: Гэрэл зураг хараад, зүбөөр нэрлэхэ (юумэнэй нэрэ);

2 шата: Гэрэл зураг хараад , шанар шэнжыень тэмдэглэхэ (тэмдэгэй нэрэ);

3 шата: Юумэнэй юу хэдэгые, хаана яажа амидардагые тэмдэглэхэ (дайбар, үйлэ үгэнүүд )

4 шата: Үгтэһэн зурагуудаар холбуулалнуудые һанаха. Жэшээнь: аймхай шандаган, үндэр хуша г.м.

5 шата: Энэ шатада гарагшад үгтэһэн гэрэл зурагай удха нэгэ, хоёр мэдүүлэлээр тайлбарилха. Жэшээнь, Борбилоо манай эндэ үбэлжэдэг шубуун юм.

б) «Оньһон үгэ оностой, олоной үгэ тудастай». 

Хүнэй хүмүүжүүлдэ хэрэглэмээр оньһон хошоо үгэнүүд сэдэбүүдээрээ сайт дээрэ үгтэхэ.

http://ehehelen.ru/nomoi-san

Урилдаанда хабаадагшад оньһон үгэнүүдые сэдэбээрнь хубаан хэлэхэ зэргэтэй. Сайтын номой санда ороһон оньһон үгэнүүдые мүн нютагтаа хэлэдэг оньһон хошоо үгэнүүдые суглуулан,

урилдаандаа хэрэглэгты.

Сэдэбүүд:

1) Эрдэм,һургаал

2) Зүб. Буруу. Хоб. Үнэн. Худал. Сэхэ

3) Муу. Һайн

4) Наһан. Бүлэ. Ураг. Басаган. Хүбүүн

в) «Уянгын шүрэ үлхэе»

Уран уншагшадай дунда үнгэрхэ урилдаан. Х, XI наадануудта оршуулһан Лев Толстойн зохёолнуудһаа нэгэ һонин удхатай үгүүлэл шэлэн абаад, 2 минута үлүү бэшэ саг соо сээжэ уншалга дурадхаха.

Урилдаанай эрилтэ:

— танай бүлэгэй 10, 11-дэхи наадамуудта хэһэн оршуулга байха ёһотой;

– хэһэгэй хэмжүүр 2 минутаһаа үлүү бэшэ байхаар хараалагдана;

– хүнэй һонирхол татамаар өөрсэ маягтай, уран хөөрөөн байха зэргэтэй;

– нютаг хэлэнэй үгүүлбэри, аянга дамжуулһан байха.

 

ШАГАЙН ЯМААН ТАЛА

Һүбэлгэн гээшэнь аргагүй, хурдан түргэниинь гайхалтай, бэлшээриин һайниие бэдэрдэг, бэрхэшээл гэжэ мэдэдэггүй ямаанай зан абариие һайшаажа, удаадахи мүрысөө дурадханабди.

а) «Этигэл Хамбадаа зальбарал»

Уран гоёор, сээжээр уншалгын урилдаан. Командын гэшүүд жээрэбэй ёһоор тудаһан Зальбаралай бадагуудые уншаха.www.ehehelen.ru гэһэн сайтын номой сан соо Этигэлэй хамба ламын бүтээл татажа абаха.

б) «Доншуур маани» сээжээр гүйсэдхэхэ (http://ehehelen.ru/donshuur-maani гэһэн хаягаар үгэнь үгтэбэ. Заатагүй нэгэ бадаг бүлэгэй гол дуушан гансаараа гүйсэдхэхэ, удаань бэшэниинь тодон абаад, саашань суг үргэлжэлүүлхэ жэшээтэй.

 

ШАГАЙН ТЭМЭЭН ТАЛА

Арад зоноо тэдхэдэг, элинсэгэйнгээ нютагта заяан гэжэ магтуулһан ажалша, бүхэриг тэмээндэ зорюулагдаһан шата. Эжы абын дүршэл халан абаха басагад, хүбүүдтэ зорюулагдаһан урилдаан.

а) Уран гартан

11-дэхи урилдаанда, хүндэтэ басагад, гэртээ хониной гурбан арһа элдэхэ даабари үгтэнэ.

Арһанда тусхай һубаряагаар эдеэ түрхижэ, шударжа, сэбэрлэжэ, угаажа болбосоруулаад, юумэ оёхоор болгохые арһа элдэхэ гэдэг. Энэ хүдэлмэри яажа эмхидхэхэб гэжэ тодорхойлое:

• Энэ жэлэй 3 арһанай нооһыень хайшалаад, дабһатай уһан соо шиихаад, 7-8 час соо бариха (1-2 кг дабһан, 3 арһанай сүлөө эрьелдэжэ байхаар уһан хэгдэхэ).
• Уһанһаа арһануудаа гаргаад, хүрьһыень(мездра) хюһаха, удаань тусхай бодос (раствор) арһандаа түрхихэ (1 литр уһанда 50 грамм 70% уксусна кислота. Уһанай шэрүүн байбал, 200 гр. сода хэжэ уһаа зөөлэрүүлхэ). Һүүлдэнь арһаяа үшөө 6 часай туршада уһан соо байлгаха.
• Арһаяа сэбэр уһан соо угаагаад хатааха, удаань дотор талаһаань эмульси түрхихэ. Нэгэ арһандатнай 200-300 грамм эмульси орохо. Арһа элдэлгэдэ тон хэрэгтэй болохо зүйл – эмульси ВСГТУ-гай кожа-мех факультедэй кафедрада хандажа абахада болохо. Утасайнь дугаар: 89021676824.
• Арһаяа элдэхэ, сэбэрлэхэ, халимнаха (снимать остатки жира со шкуры) Тусхай бэлэдхэл хэжэ, энэ ажал дүүргэнэбди (1 литр халуун уһанда 10 грамм 12-дохи номерой индустриальна тоһо нэмэнэбди. Дээрэнь 1 грамм превоцела, 2-3 дуһал скипидар нэмээд, халуун уһанда худхаха. (12-дохи номерой тоһоной үгы байбал, 20-дохи номерой индустриальна тоһо адли хэмжээгээр 5-дахи номерой тоһонтой холижо бононо). Энэ бэлдэһэнээ арһандаа түрхихэ, гараараа эмиржэ, арһаяа элдэхэ хэрэгтэй. Индустриальна тоһо, превоцелла тухай нютагайнгаа шэрээтэ ламанарта мүн Аюр ламада хандан,

8-929-474-1020 зүбшөөл абажа болоно.

Мүн арһа элдэлгэ тухай Ивалгын дасан тусхай кино буулгажа, наадамай сайт дээрэ табинхай http://ehehelen.ru/honinoj-arha-eldelge/ , тэрэниие анхарагты.

Хэрэглэһэн зүйлнүүд юундэ туһатайб гэжэ анхарагты!

– Уксусна кислота – арһаяа элдэб микробһоо сүлөөлнэ;

– Эмульси – арһаяа бүхэ болгоно;

– Индустриальна тоһон – арһа зөөлэрүүлнэ;

– Превоцелла – тоһо, өөхэнһөө сэбэрлэнэ;

– Скипидар – арһандаа хэрэгтэй бодос шэнгээнэ

 

Урилдаанай энэ шатада урда наадамай даабари (бээлэй оёхо) дүүргээд асарха. Удаань багшын хүтэлбэри доро шэнэ урлал бүтээхэ.

Гэртээ элдэһэн 3 арһаараа мүрысөөнэй үедэ басагаднай мэргэжэлтэдэй хүтэлбэри доро мүнөө үедэ хэрэглэхээр зүйлнүүдые бүтээхэ, оёдолой шэнэ онол аргануудтай танилсаха. Ажалдаа хэрэглэхэ утаһа, зүү, хурабша г.м абаад ерэхэ хэрэгтэй. Бултандатнай амжалта, зохёохы ажалдатнай абьяас хүсэе!

 

б) Уран баримал

Энэ мүрысөөндэ хабаадагшад гэртээ «Манай нютагай зэрлиг амитан» гэһэн сэдэбээр пластилинаар өөрын гараар нэгэ бүтээл хээд ерэхэ. Ерээд, багшын үзэмжөөр шэнэ уран баримал бүтээхэ.

 

БУДДЫН ШАЖАН ТУХАЙ. Хамба Ламын шан абалгын тэмсээн

а) «Буряадай дасангуудай сахюусанууд, субарганууд, нангин шүтөөнүүд», Изагуурай табан бурхад, Арбан хангал гэһэн сэдэбүүдээр тестовэ хүдэлмэри үгтэхэ. Изагуурай табан бурхад, Арбан хангал http://ehehelen.ru/nomoi-han/ гэһэн сайтын номой сан сооһоо татажа абаха.

 

1, 2, 3-дахи һуури эзэлһэн һурагшадай бүлэгүүдтэ ба тэдэниие бэлдэһэн багшанартань диплом болон мүнгэн шан (30 мянга, 20 мянга, 10 мянган түхэриг) мүн тусхай бэлэгүүд барюулагдаха. Мүрысөөндэ хабаадаһан бүлэгтэ баталамжа бэшэгүүд үгтэхэ. Наадам бүхэнэй удаа багшанарта үгтэдэг баталамжа саашадаа гурбан наадамай нэгэ удаа үгтэхэ гэһэн шиидхэбэри абтаба.

Хамба ламын гол шан абалгын тэмсээндэ илагшадта мүнгэн шангууд барюулагдаха.

 

ХЭРЭГЛЭХЭ НОМ ЗОХЁОЛ

Л.Б. Намжилон. «Шэдитэ эрхи», «Алтан эрхи»;

С.Д. Бабуев, Ц.Ц. Бальжинимаева. «Буряад зоной урданай һуудал байдалай тайлбари толи»;

«Буряад хэлэн» гэһэн сахим һураха бэшэгэй «Ёһо заншал», «Буряад арад», «Эхэ нютаг» гэhэн бүлэгүүд; «Эхэ нютаг» бүлэг соо үгтэһэн «Байгал далай» гэһэн сэдэб, «Наадан һурая» гэһэн бүлэг соо «Даян дэлхэй» нааданда анхаралаа хандуулагты.

Буряадай суута ламанар тухай мэдээн (Интернет);

«Буряад үнэн» һонин болон бусад сонин, сэтгүүл ба номууд;

Ц. Б. Будаев «Оньһон үгэ оншотой» У-Ү.,1988

И. Мадасон “Буряад арадай оньһон, хошоо үгэнүүд”, У-Ү,1960

http://ehehelen.ru

Ямар нэгэн асуудалай гарабал, аймагайнгаа шэрээтэ ламанарта, мүн энэ сахим хаягаар хандажа болохо: exexelen@gmail.com Я. Ц. Ивахиновагай гар утас: +7 951 636 9069