57-дохи наадамай положени
БУДДЫН ШАЖАНТАНАЙ ЗАНШАЛТА САНГХА
«ДАШИ ЧОЙНХОРЛИН» БУДДЫН ШАЖАНАЙ ЕХЭ СУРГУУЛИ
«ЭХЭ ХЭЛЭН – МАНАЙ БАЯЛИГ»
Бүгэдэ Буряадай һургуулинууд хоорондын 57-дохи наадам
2024 оной апрелиин 26
Эбээн тэдхэгшэ: Буряад Уласай Соёлой яаман
НААДАМАЙ ЗОРИЛГОНУУД
– Наадам буряад хэлэнэй гайхамшагта баялиг болохо нютаг хэлэнүүдые алдангүй үлээхэ, эхэ хэлээ хүндэлхэ, нютаг хэлээрээ харилсаха таарамжатай оршон байгуулхын тула эмхидхэгдэнэ
– Наадамай гол зорилго – аман хэлэ хүгжөөхэ, нютаг хэлэнэй үгүүлбэриин аялга һайн ойлгохо, хэлэхэ дадалтай болгохо. Эхэ хэлэнэйнгээ нөөсэ баяжуулха даабаринуудаа үргэдхэхэ.
– Түрэл арадайнгаа хэлэ, соёл, уралиг үзэхэ хүсэлынь урмашуулан дэмжэхэ, хүүгэдэй урлаха, зохёохо арга боломжо хурсадхаха.
НААДАМАЙ САГАЙ ХУБААРИ
«Эхэ хэлэн – манай баялиг» гэһэн hургуулинууд хоорондын наадам Ивалгын дасанда 2024 оной апрелиин 26-да үглөөнэй 10 сагта эхилхэ.
УРИЛДААНАЙ ЯНЗАНУУД:
- Монгол хэлэ шудалая.
- «Буддын шажан» сэдэбээр тест.
- «САЙНУУ» түсэлөөр пост-бодол, уран хөөрөөн.
- Бэлигүүн толи.
- Этигэлэй Хамбын зальбарал.
- Арһан урлал.
- Һэеы урлал.
- Модон дархан.
- Уран баримал.
НААДАМАЙ ЭРИЛТЭНҮҮД
– Мэдүүлгэ, Согласие дансануудаа апрелиин 24 болотор exexelen@mail.ru гэһэн сахим хаягаар эльгээгты.
– Урилдаан бүхэндэ бүлэгүүдһээ 1-1 хүн орохо. Этигэл Хамбын зальбарал бүлэгөөрөө сээжээр уншана.
– Басагад буряад заншалаар үһэеэ гүрөөд ерэхэ.
– Соносохо хүдэлмэринүүд радиодамжуулгын эрилтэдэ хүрэхэ ёһотой: аудиофайл бэшэхэдээ хоолойгоо сэбэрээр шэнгээгты. Диктофондо үлүү абяа, шууяа, түерөө оруулхагүй (холодильник, телевизор, радио, телефон болюулха). Түлижэ байһан галай хүүеэнһээ холо ошохо шухала.
– Аудиофайлаа диктофон дээрэ бэшэхэдээ, даабари уншахынгаа урда һурагша нэн түрүүн өөрынгөө нэрэ, нютаг, бүлэг-һургуули, ангияа хэлэхэ. Анхарагты, аудиофайлаа нэрлэхээ бу мартагты (һургуули, номинаци, һурагшын нэрэ).
– Тестэдэ орохо һурагша өөрын али сургуулиин ноутбук абаад ерэхэ. Сайт дээрэ регистраци хээд ерэхэ шухала. Анхарагты: пароль, логиноо бу мартагты!
НААДАМАЙ ШАТАНУУД
Табан хушуу мал гэгдэһэн морин, үхэр, хонин, ямаа, тэмээгээ үе наhаараа үдхэжэ hууhан буряад зоной ажабайдалые адууhа малhаа амяарнь харахын аргагүй юм. Тиимэһээ эхэ хэлэндээ зорюулһан «Эхэ хэлэн – манай баялиг» гэһэн наадамай шатанууд үндэһэн шагай нааданай буудалнуудай нэрээр нэрлэгдэнхэй.
Шагайнууд хонин, ямаан, морин, үхэр, тэмээн гэһэн ондо ондоо үзэгдэлтэй байдаг юм. Хабтайжа бүхыгөөд унаһан шагайе «хонин» («бүхэ»), хонхойгоод унаһыень «ямаан» («хонхо»), бүтүү талаараа өөдөө хараад тогтоһониинь «морин», хээтэй хажуугаараа өөдөө хараһаниинь «үхэр», сомсойгоод тогтошоһониинь «тэмээн» («ёро») болодог юм.
II ШАТА
МЭДҮҮЛГЫН ЖЭШЭЭ
4 һарын 24 болотор exexelen@mail.ru хаягаар эльгээхэ.
Аймаг ________________________Һургуули___________________________
Хүтэлбэрилэгшэ багшын (багшанарай) обог нэрэ ______________________
Холбоо бариха утаһан, e-mail: ____________________________________
Бүлэгтэ орохо үхибүүдэй обог, нэрэ, анги:
НААДАМАЙ ДҮРИМҮҮД
I ШАТА
ШАГАЙН МОРИН ТАЛА
Холо газарые ойртуулдаг, хариин зониие нэгэдүүлдэг, хазаар дараа хатартай морин эрдэниин нэрэтэй түрүүшын урилдаан.
БЭЛИГҮҮН ТОЛИ (10 оноо)
Хоер ёсын абаха орхихо тухай хэлсэн бэлигүүн толиноос бусадта хорлохогүй болоод мэхэгүй шударга эдлэснэй үедэ машид үйлдэснэй зургаадчинь Э-Х. Галшиевай «Бэлигүүн толи» һүүлшын хэблэл.
http://ehehelen. ru/wp-content/uploads/2019/01/Beliguun-toli-poslednaya-versiya. pdf
Даабари: «Хоер ёсын абаха орхихо тухай хэлсэн бэлигүүн толиноос бусадта хорлохогүй болоод мэхэгүй шударга эдлэснэй үедэ машид үйлдэснэй зургаадчинь» бүлэгэй 333-343 нюурта үгтэһэн 789-813 сургаалнуудһаа хоёрыень шэлэн абаад, мем, уряа, зарлал зураг болгогты, тэрэ ажалаа хамгаалагты.
Танай зорилго хадаа сургаал соохи үйлэ ушарай һубарил зураглан харуулха бэшэ, һургаалай юрэнхы удха өөһэдөө ойлгожо мем зураха, тэрэнээ хөөрэжэ шадаха.
P.S. «Плакат» гэжэ үгэ оршуулхада уряа, зарлал болохоор зурагууд гээд толи соо үгтэдэг. Һүүлэй үедэ интернет соо плакадай зорилгодо дүтэрхы «мем» гээд нэрлэгдэһэн урлалай зүйл хэрэглэгдэдэг болонхой. «Мем» гэжэ урлалай янза тухай бэшэхэдээ, зураг, фотозураг, видео, үгэ, мэдүүлэл, элдэб тэмдэг, үнгэ, смайлик хэрэглэн, ямар нэгэ ойлгосо олондо мэдүүлхэ, ойлгуулха, тарааха арга гэнэ. Сургаалай удха зүбөөр гаргаха гэжэ оролдогты, нютагайнгаа ламанартай зүбшэн хөөрэлдэгты.
ШАГАЙН ХОНИН ТАЛА
Ууса дүүрэн хэшэгтэй, урдаа хараха хушуута мал, хонгор дайдымнай шэмэг – хун сагаан хонин эрдэниин нэрэтэй хоёрдохи тэмсээн.
«БАЯН ХЭЛЭТЭЙ АРАД – ЕРЭЭДҮЙТЭЙ»
а) Даабаринууд:
Буряад, монгол үгэнүүдэй удха элирүүлхэдэ «Орос-монгол толь», «Буряад-ород толи», https://mongoltoli.mn/, нютаг үгэнүүдэй толи хэрэгтэй болохо
- Уранаар уншаха. Үгтэһэн асуудалнуудта монгол хэлэн дээрэ харюусаха. Өөрынгөө үдэрэй гурим тухай хөөрэхэ.
Эдэ асуудалнуудые анхарагты.
- Та өөрийн өдөрт хийдэг ажлаа төлөвлөж байсан уу?
- Түүний өглөөний цайг хэн бэлтгэж өгч байна вэ?
- Түүний давтлага хэдэн цагт эхэлдэг вэ?
- Тэр яагаад гэрийн даалгавраа бие даан хийхийг хичээдэг вэ?
- Таны бодлоор тэр цагаа зөв зарцуулж байна уу ?
- Гэрийн даалгавар хийхдээ ихэвчлэн хэдэн цагийг зарцуулдаг гэсэн бэ?
Миний хичээлийн нэг өдөр
Би өглөө 7 цагт сэрдэг. Тэгээд цонхоо онгойлгож, нүүр гараа угаахаар явдаг. Энэ бүхэнд би 15 минут зарцуулдаг. Нүүр гараа угааж дуусахад ээжийн минь бэлдсэн өглөөний цай маш сайхан үнэртэнэ. 7:40д би сургуулийнхаа хувцсыг өмсөж явахад бэлэн болдог. Хичээл маань 8:30д эхэлдэг би хоцрох дургүй учраас 8:00 гэхэд би сургууль руу явдаг 10-15 минут зарцуулдаг. Өдрийн хоолоо идээд, би давтлагандаа явдаг. Давтлага маань 5 цагт ордог учраас надад чөлөөт 2 цаг гардаг. Хэрэв гэрийн даалгавар их байвал би гэртээ очиж даалгавараа хийдэг. Хэрэв гэрийн даалгавар бага байвал, би найзуудтайгаа гадуур зугаалхаар явдаг.
Би гэрийн даалгавраа бие даан хийхийг хичээдэг, учир нь ганцаараа байхдаа анхаарлаа сайн төвлөрүүлж чаддаг учраас хичээлээ хурдан ойлгодог. Гэрийн даалгавар хийхдээ ихэвчлэн 2 цаг зарцуулдаг гэхдээ, математикийн даалгавар хийхдээ арай их хугацаа ордог. Орой би маргаашийнхаа хэрэгтэй зүйлсийг бэлддэг. Тэгээд би цаас бал аваад, маргааш хийх зүйлсээ төлөвлөдөг учир нь цагаа зөв зарцуулах, сургуульдаа хоцрохгүй явах, хичээлээ хийх, орой нь гэр бүлтэйгээ цагийг өнгөрүүлэхийн тулд.
- 2. Энэ шүлэг сээжэлдэгты, асуудалнуудта харюусахаар бэлэн байгты.
Б.Бүжинлхам, Дархан уул аймаг. «Сурагчийн уянга» шүлэг
Сурагчийн уянга
Алдрай бяцхан насаараа дуугаа чимдэг
Амьдралын гэгээн хүслээ мөрөөдлөөр дүүргэдэг,
Ариун нандин сэтгэлдээ багшаа дурсдаг
Амин зүрхэнд уяатай миний сурагч нас аа.
Зүрхэнд ч, зүүдэнд ч, уяатай миний сурагч нас.
Мөнгөн хонхны дуугаараа амьдралаа чимдэг,
Мөрөөдөл дүүрэн насаа эрдмээр дүүргэдэг.
Мөнхийн гэгээн сэтгэлдээ багшаа дурсдаг
Мөнхөд зүрхэнд уяатай миний сурагч нас аа.
Зүрхэнд ч, зүүдэнд ч, уяатай миний сурагч нас.
Хүсэл мөрөөдлийн дуугаараа итгэлээ чимдэг
Хүндлэл хайрын сэтгэлээр дурсамжаа дүүргэдэг.
Үерхэл нөхөрлөлийн галаа эрхэмлэн нандигнадаг
Үүрд зүрхэнд уяатай миний сурагч нас аа.
Зүүдэнд ч, зүрхэнд ч, уяатай миний сурагч нас.
Шүлэгний асуулт
- Энэ шүлэг юуны тухай өгүүлж байна вэ?
- «Зүрхэнд ч, зүүдэнд ч уяатай» энэ үг ямар утгатай вэ?
- Эхлэл хэсгээс та юуг ойлгосон бэ?
- «Багш» гэдэг хүн юу хийдэг вэ ?
- Энэ шүлгийг хэн зохиосон бэ ?
- Үгүүлэл болон шүлэг соо үгтэһэн үгэнүүдээр толи бэлдэгты .
Хүндэтэ үхибүүд, Май һарын наадамда 49-57-дохи наадамуудта бэлдэһэн толинуудай удхаар хөөрэлдөөн болохо . Эгээл эрхимээр толи зохёоһон, олон үгэ мэдэхэ болоһон һурагшад шагнагдаха.
- Дабталга. Ирагуу найрагша Чойжилын Чимидэй «БИ МОНГОЛ ХҮН» гэһэн шүлэг сээжэлдэһэнээ, энэ сэдэбээр бэлдэһэн толи соохи үгэнүүдээ дабтагты.
БИ МОНГОЛ ХҮН
Аргалын утаа боргилсон малчины гэрт төрсөн би
Атар хээр нутагаа өлгий минь гэж боддог
Цэнхэр манан суунагласан алсын барааг ширтээд
Цэлгэр сайхан нутагаа сэтгэл бахдам хархад
Үлээж байгаа салхи нь үнсээд ч байгаа юм шиг
Өршөөлт ээжийн минь гар илээд ч байгаа юм шиг
Энэрэнгүй сайхан санагдахад
Элэг зүрх минь догдолож
Хосгүй баярын нулимс хоёр нүдийг минь бүрхэдэг
………………………………………………………………………. .
Родился я в юрте арата, где тлеет кизяк в очаге
Табунные степи считаю своей колыбелью.
Вглядываясь в синеющие дали просторов
Наполняюсь гордостью за красоты родимой земли.
Ветры степные будто целуют меня,
Словно руки матери, благословляя, ласкают,
Пробуждая во мне искренние чувства,
Волнуя душу и сердце,
Покрывают глаза мои слезами безмерной любви.
б) Тестовэ даабари дүүргэлгын даабарида бүлэгһөө 1 хүн орохо ёһотой. «Буддын шажан» сэдэбтэй тест байха. Бүлэгэй нэгэ гэшүүн сайт дээрэ регистраци хэхэ, дурадхаһан тест энэ урилдаанда ороод, дүүргэхэ аргатай.
Сайт https://xesheel. exexelen.ru/ Как проверять вопросы: дээрэ үгтэһэн тестнүүдээр бэеэ һорихо, мэдэсээ бэхижүүлхэ аргатай. Регистрация и запись на курс: https://disk. yandex. ru/i/qnlziaYiWptcmg
Асуудалнуудые яагаад шалгажа болохоб? урилдаанда бэлдэхэдээ, https://buryadxelen. com/ сайт дээрэ байһан тестнүүдээр, мүн Я. Ивахиновагай «Асуудалнууд, тестнүүд, оршуулганууд» ном соо эдэ сэдэбүүдые анхарагты:
— Буддын шажанай нангин шүтээнүүд.
— Изагуурай табан бурхад.
— Буряадай үндэр шүтөөнүүд.
— Бандида Хамба Ламанарта зорюулагдаһан дасан субаргануудай тусхай эрдэм.
— Буряадай Хамба Ламанар.
— Буряадай мүргэлтэй газарнууд, буряад дасангууд.
— Хамба ламанарай намтар.
в) Санамжа-комментаринууд. 0-10 оноо
Хүндэтэ үхибүүд! «САЙНУУ!» гэһэн түсэлэй «Шагна» гэжэ нэрэтэй аудиогид 2023 оной сентябрь һарада дэбшүүлэгдэбэ. Улаан-Үдэ хотодо ажаһуугшад түрэл хотодоо дура зүрхөө нээһэн аудиогидүүдэй 97 хөөрөөнүүдые ород, буряад хэлэн дээрэ соносохо аргатай болоо. Манай гидүүд соо элдэб нютагай, угай, наһанай, мэргэжэлэй хүнүүд байгаа. Хөөрөөнэйнь сэдэбүүдшье олон: хото городтой түрүүшын уулзалга, түүхэтэ газарнууд, түрэл гудамжа, һуралсалай эмхи гээд, Улаан-Үдэ хотын олондо мэдэгдээгүй түүхэ, арад зон соо алдаршаһан газарнууд, юрын дурсалгануудһаа хизаар ороноо шэнжэлгын сэдэб хүрэтэр.
Нэн түрүүн тус бүлэгтэ https://vk.com/club216208451 ороод, подписка хээд, постнуудтаа лайкнуудые табигты, нүхэдөөрөө хубаалдагты. Бүлэг бүхэнһөө гурбан һанамжа-комментарий бэшэхэ даабари үгтэнэ (эдэ 3 постнууд доро).
- О Намжиле Нимбуеве / Намжил Нимбуев тухай Нимбуева Любовь https://vk.com/club216208451?w=wall-216208451_3045
- Речной порт / Онгосын боомт Махачкеев Александр https://vk.com/club216208451?w=wall-216208451_3046
- Центр восточных рукописей Цыремпилов Николай https://vk.com/club216208451?w=wall-216208451_3047
- https://vk.com/audios-45071085
Нэн түрүүн тус бүлэгтэ https://vk.com/club216208451 ороод, ПОДПИСКА ХЭЭД, постнуудтаа лайкнуудые табигты, нүхэдөөрөө хубаалдагты. Бүлэг бүхэнһөө гурбан һанамжа-комментарий бэшэхэ даабари үгтэнэ (эдэ 3 постнууд доро).
Һанамжануудта эрилтэ: Һанамжа-комментаридаа өөрын хандаса, ойлгосо тайлбарилха, хөөрэһэн ушарта өөрын сэгнэлтэ үгэхэ. Эдэ хөөрөөнүүдынь шагнаад, өөрынгөө һанамжа бодол бэшэхыетнай уряалнабди. Ниислэл хототой холбоотой өөһэдынгөө һонин ушар оруулжа болоно. Өөһэдын арга боломжоор энэ даабари дүүргэгты. Нютаг хэлээ хэрэглэн бэшэхэ, нэрэ обогоо, бүлгэмэйнгээ нэрэ табигты. Буряад клавиатура, таараха эмодзи-смайлигуудые хэрэглэгты, комментаритнай олон лайктай байбал — һайн.
– Комментарияа заатагүй mp3 формадтай аудио файл болгожо уншаха (аудиофайлай эрилтэнүүд положениин дээрэ);
– һанамжа-комментариингаа ворд вариантын скриншот хэхэ;
– аудио, скриншот хоёроо exexelen@mail.ru хаягаар апрелиин 24 болотор ябуулха
– комментариин хэмжээ – 4-6 мэдүүлэл;
– үхибүүн өөрын бодол гаргажа бэшэбэл эрхим!
– 57-дохи наадамда постнуудые бэшэһэн һурагшадай дунда уран хөөрөөнэй урилдаан, һанамжа бодолоороо хубаалдалга үнгэрхэ.
Аудиофайлнуудые, скриншот, комментаринуудайнгаа Ворд вариант exexelen@mail.ru хаягаар заатагүй апрелиин 24 болотор ябуулха.
Орой эльгээһэн ажалнууд хараалда абтахагүй!
ШАГАЙН ҮХЭР ТАЛА
Буян хэшэг уряалая
«Этигэл Хамбын зальбарал» уншахадаа, үгэнүүдынь зүбөөр, сээжээр, тодоор үгүүлэн, бүлэгөөрөө уншаха гэһэн даабариин эрилтэ дүүргэхэ шухала!
www.ehehelen.ru гэһэн сайтын номой һан соо «Этигэлэй Хамбын зальбарал» татажа абаад, зүбөөр уншаха. Хоороор уншахынгаа урда һурагшад нэн түрүүн өөһэдынгөө нэрэ, нютаг, бүлэг-һургуули, ангияа хэлэхэ.
ШАГАЙН ЯМААН ТАЛА
Һүбэлгэн гээшэнь аргагүй, хурдан түргэниинь гайхалтай, бэлшээриин һайниие бэдэрдэг, бэрхэшээл гэжэ мэдэдэггүй ямаанай зан абариие һайшаажа орохо урилдаан
Оёдолшо басагад арһан урлал, һэеы урлал гэһэн хоёр шэглэлээр хүдэлхэ. Хэһэн оёдол тухайгаа 2 мин соо хөөрэхэ. Хөөрэһэнтнай 0-2 оноогоор, гол ажалтнай 0-8 оноогоор сэгнэгдэхэ. Дүн гаргалгада 0-10 ниитэлһэн оноо табигдаха.
а) Арһан оёдол
– урда наадамда оёжо эхилһэн хубсаһаяа дүүргэһэн байха;
– 3-5 наһанай хүүгэдэй дэгэлэй хэб бэлэн болгоод асарха;
– наадамда һая ороһон басагад гэртээ бээлэй оёод асарха даабарияа дүүргээд ерэхэ.
Хониной элдэһэн арһаар, али хэрэгһээ гараһан арһан дэгэлээр (дубленко, хүнжэл, хүүртиг…) оёнобди. Оёходо хэрэгтэй юумээ абаад ерэхэ: канцелярска хутага, хурса хайша, шугам, хурабша, карандаш гү, али ручка, арһа оёдог тусхай зүү — тэбэнэ бэшэ, №10 ниидхэ.
– 2 минутын туршада яагаад оёхо (оёһон) тухайгаа хөөрөө, зугаа хэхэт. Арһан хубсаһан бэедэ һайн нүлөөтэй эдлэл юм. Юунэй арһа, оёдолой ямар зүү хэрэглэнэбта, яагаад хэб бэлдээбта, юу оёжо дүүргээбта г.м. тухай хөөрэхэ. (2 оноо).
б) Һэеы урлал.
– өөртөө тааруулжа сээжэбшэ оёод асарха (зураг харагты);
– һэеы шэрэхэ гэһэн гар оёдолой нэгэ янзатай танилсалга.
Хун шэнги дун сагаан һэеы хаана хэрэглэжэ болохоб, юрын бүдөөр оёһонһоо һэеыгээр урлахада хэр хүндэб, оёдолой ямар янзануудые хэрэглээбта, һэеы оёдолдо эгээл шухалань юун бэ гэхэ мэтэ асуудал тодолон, өөрынгөө һанамжа бодолоо хэлэхэ. Гэрэйнгээ даабари яажа дүүргэһэн тухайгаа (пошаговое описание работы 2 мин.) тодорхойгоор хөөрэжэ үгэхэдэ 2 оноо нэмэгдэхэ.
Удаадахи наадамда хэрэглэхэ һэеы худалдан абахат, 1 п.м. һэеы 300 түхэригтэ (50% хямдаралтай). Анхарагты! Урдахи наадамда олон басагад ажалай хэрэгсэлнүүдгүй ерээ! Оёдолшондо хэрэгтэй хэрэгсэлнүүдые – һэеы шэрэлгэдэ хэрэглэхэ томо нүхэтэй зүү, хурса хайша, шугам, хурабша, карандаш гү, али ручка асарха.
ШАГАЙН ТЭМЭЭН ТАЛА
Арад зоноо тэдхэдэг, элинсэгэйнгээ нютагта заяан гэжэ магтуулһан ажалша, бүхэриг тэмээндэ зорюулагдаһан шата. Эжы абын дүршэл халан абаха басагад, хүбүүдтэ зорюулагдаһан урилдаан.
а) Модон урлал. Шэрээ (стол). Хэмжүүрынь өөрын дураар тааруулха.
Дарханайнгаа ажал тухай 2 минута соо удаа дараалуулан хөөрэжэ үгэгты (пошаговое описание работы).
Танай хэһэн хөөрөөн амяараа сэгнэгдэн, гол ажалайтнай 8,0 оноодо, хөөрэһэнэйтнай 2,0 оноо нэмэгдэхэ.
б) УРАН БАРИМАЛ (пластилин)
Хирсэ, хамартаа эбэртэй гүрөөһэн. Хэмжүүр: үндэрынь 15 см. Даабариин эрилтэдэ үгтэһэн хэмжүүрһээ үлүү дутуу байхагүй. Пластилинаар урлаһан ажалайнгаа һубарил тухай 2 минута соо удаа дараалуулан хөөрэжэ үгэгты (пошаговое описание работы). Танай хэһэн хөөрөөн амяараа сэгнэгдэн, гол, дүн гаргалгада ниитэлһэн 0-10 оноо табигдаха.
ШАНГУУД ТУХАЙ
1, 2, 3-дахи һуури эзэлһэн һурагшадай бүлэгүүдтэ ба тэдэниие бэлдэһэн багшанартань диплом болон мүнгэн шан (30 мянга, 20 мянга, 10 мянган түхэриг) мүн тусхай бэлэгүүд барюулагдаха.
ХЭРЭГЛЭХЭ НОМ ЗОХЁОЛ
- С. Д. Бабуев, Ц. Ц. Бальжинимаева «Буряад зоной урданай һуудал байдалай тайлбари толи» У-Ү, 2004;
- https://buryadxelen. com/»Буряад хэлэн» гэһэн сахим һураха бэшэгэй «Минии бэе», «Ёһо заншал», «Буряад арад», «Эхэ нютаг»;
- Бэлигүүн толи http://ehehelen. ru/wp-content/uploads/2019/01/Beliguun-toli-poslednaya-versiya. pdf;
- «Учение Пандито Хамба Ламы Д. Д. Этигэлова», 2016, 2017, 2018, 2019; 2020; 2021. Ссылкэ: https://docs. google. com/document/d/1ejak22tQ0qVnAr_lr8LIgBuv7LaNDtRtdbjHDGftpQs/edit#heading=h. 3dpy54d6sgj9
- «Буддаадын шажанай үгын тайлбари толи», «Даши Чойнхорлин» университедэй хэблэл, Ивалга, 2016 он;
- «Буряад үнэн» сонин болон бусад сонин, сэтгүүл, номууд;
- Галдан Ленхобоев «Ашатын һайхан заяан» ном татажа абагты: http://soyol. ru/culture/books/4356/
- Лодон Линховоин «Лодон багшын дэбтэрһээ» ном татажа абагты: http://soyol. ru/culture/books/4357/
- Сүлжээндэ ороод, фейсбук холбоондо Хамба лама Дамба Аюшеевэй хуудаһа хараха;
- «Буряад хэлэнэй тобшо тайлбари толи», У-Ү, 2004
- http://soyol. ru/bur/
- Л. Шагдаров. К. Черемисов. Буряад-ород толи, У-Ү, 2006
Словари-толинууд.
https://www.prlib.ru/item/363197
https://www.studmed.ru/view/kruchkin-yu-bolshoy-sovremennyy-russko-mongolskiy-mongolsko-russkiy-slovar-2006_e86eed10d66. html
Кручкин Ю. Современный русско-монгольский — монгольско-русский словарь. 2006 Словарь Ю. Кручкина