«ЭХЭ ХЭЛЭН – МАНАЙ БАЯЛИГ». ДАСАНДА ҮНГЭРҺЭН VII МҮРЫСӨӨНЭЙ III ШАТА – СЭНХИР ДЭЛГЭСТЭ ҮНГЭРҺЭН МҮРЫСӨӨНҮҮД
Буддын шажантанай заншалта Сангхын толгойлогшо XXIV Бандида Хамба лама Дамба Аюшеевэй оролдолго болон үүсхэлээр буряад хэлэнэй ерээдүй тухай асуудал үргэн ниигэмэй урда табигдаад, 2014 оной зургаан һарада эгээ түрүүшынхиеэ суглараа бэлэй.
Дасанда суглархадаа Буряад ороной аймагуудай, Эрхүү можын, Yбэр-Байгалай хизаарай hургуулинуудай hурагшад эхэ хэлэеэ мэдэсынгээ талаар мүрысэжэ эхилээ. Эхэ хэлэмнай мүнөө үедэ буряад арадай толгойдо тулажа ерээд байhан шухала асуудалнуудай нэгэн, тэрэ мүртөө гол асуудал гэжэ онсолон хэлэжэл байнабди. «Эхэ хэлэн – манай баялиг». Иимэ нэрэтэй Бүгэдэ буряадай һургуулинууд хоорондын 7-дугаар мүрысөөн Буддын шажанай заншалта Сангхын дурадхалаар эмхидхэгдэдэг ёһоороол эмхидхэгдээ. Эбээн тэдхэгшэ: Буряадай Гүрэнэй телерадиокомпани. Тусхай шангуудые өөр дээрээ даажа абаһашуулые нэрлэбэл – Оросой Холбооной Хамтын суглаанда Буряад ороноо түлөөлэгшэ А. Г. Варфоломеев, Гүрэнэй Дүүмын депутат И. Э. Матханов, Улаан-Үдын Захиргаанай Толгойлогшо А. М. Голков, Буряад Уласай Арадай Хуралай хорооной түрүүлэгшэ Ц. Б. Батуев, Ивалгын аймагай Захиргаанай толгойлогшо Б. Ц. Дымбрылов.
Мүрысөөн буряад хэлэнэй гайхамшагта баялиг болохо нютаг хэлэнүүдые алдангүй үлөөхэ, нютаг хэлээрээ харилсаха таарамжатай оршон байгуулхын тула эмхидхэгдэнэ. Хүүгэд, залуушуулые буряад хэлэ үзэхэдэнь урмашуулан дэмжэжэ, түрэл арадайнгаа хэлэ, соёл, урлал, түүхые саашань арьбадхан болбосоруулха хүсэл түрүүлжэ, түрэл арадай баялиг болохо эжы абынгаа хэлэ хүндэлэн үргэжэ ябахые һургаха гээшэл гол зорилгонь байха зэргэтэй.
Арбан һарын 30-да Ивалгын дасанда үнгэрһэн һургуулинууд хоорондын мүрысөөнэй III шата Буряадай телерадиокомпаниин сэнхир дэлгэстэ харуулагдаха байһан, ушар юуб гэхэдэ энэ долоодугаар мүрысөөнэй гол эбээн тэдхэгшэнь Буряадаймнай телерадиокомпании болоо бэлэй. Тиигэжэ арбан һарын 31-дэ 19 сагһаа 21 саг болотор хоёр сагай туршада сэнхир дэлгэстэ сэхэ дамжуулгын гуримаар мүрысөөнүүд үнгэрөө. Тиихэдээ Ивалгын дасанда сугларһан 60 һургуулинууд Хамбатанай дурадхалаар гарбал түрэлөөрөө 6 ехэ бүлэг боложо хамтараад мүрысэбэ гэбэл:
1-дэхи бүлэг – Хори буряадууд
2-дохи бүлэг – Сэлэнгэ буряадууд
3-дахи бүлэг – Хонгоодор буряадууд
4-дэхи бүлэг – Баргажан буряадууд
5-дахи бүлэг – Усть-Ордагай буряадууд
6-дахи бүлэг – Улаан-Үдэдэ ажаһуудаг буряадууд
Мүрысөөнэй эхиндэ XXIV Бандида Хамба лама Дамба Аюшеев эндэ һургуулинуудай суглуулагдаһан бүлэгүүдэй түлөөлэгшэдые амаршалжа, амжалта хүсөөд, Буряад орон соогуураа сэнхир дэлгэстэ гаража мүрысөөгөө үргэлжэлүүлхэ арга олгоһон гол эбээн тэдхэгшэ телерадиокомпаниин захирал Марина Васильевна Урбаевада баяр баясхаланаа мэдүүлжэ, ажалай ехэ амжалта хүсөөд, мүрысөөнүүд захалба бэлэй.
Мүрысөөнүүд ямар нэрлэгдэһэн заабаринуудаар яажа үнгэрөөб гэжэ энэ доро харагты:
| № |
Һургуули |
Хамба ламын шан |
Блиц-урилдаан |
Оньһон үгэ оностой |
Хэнэй хэлэн баян бэ |
Хоёр хэлэ тэгшэ мэдэе |
Урма зоригтой, уран гуурһатай |
Уран гартан |
Уран баримал |
Эсэ-сэй дүн |
| Оноо | 0-10 | 0-10 | 0-10 | 0-10 | 0-10 | 0-10 | 0-10 | 0-10 | ||
| 1 | Хори буряадуудай бүлэг | 10 | 10 | 8,5 | 8 | 8,1 | 8 | 6 | 10 | 68,6 |
| 2 | Сэлэнгэ буряадуудай бүлэг | 10 | 8 | 2,5 | 6 | 9 | 7 | 7,5 | 10 | 60 |
| 3 | Хонгоодор буряадуудай бүлэг | 3 | 6 | 7,5 | 5 | 8 | 8,5 | 8,5 | 10 | 56,5 |
| 4 | Улаан-Үдэ хотын һургуулинуудай бүлэг | 3 | 8 | 6,75 | 9 | 8,4 | 8 | 9,5 | 10 | 62,65 |
| 5 | Баргажан буряадуудай бүлэг | 3 | 5 | 7,25 | 7 | 9 | 9 | 10 | 10 | 60,25 |
| 6 | Усть-Орда тойрогой бүлэг | 3 | 5 | 9,25 | 10 | 9 | 7 | 9 | 10 | 62,25 |
Энэ үдэшын бүлэгүүд хоорондын эсэсэй дүнгүүд иигэжэ гараа, хэн ямар һуурида гарабаб гэжэ эндэ харуулагдана:
| Дугаар,
эзэлһэн һуури |
Бүлэг |
Оноо, дүн |
| 1 | Хори буряадуудай бүлэг | 68,6 |
| 2 | Улаан-Үдэ хотын һургуулинуудай бүлэг | 62,65 |
| 3 | Усть-Орда тойрогой бүлэг | 62,25 |
| 4 | Баргажан буряадуудай бүлэг | 60,25 |
| 5 | Сэлэнгэ буряадуудай бүлэг | 60 |
| 6 | Хонгоодор буряадуудай бүлэг | 56,5 |