51-дэхи наадамай положени
БУДДЫН ШАЖАНТАНАЙ ЗАНШАЛТА САНГХА
«ДАШИ ЧОЙНХОРЛИН» БУДДЫН ШАЖАНАЙ ЕХЭ СУРГУУЛИ
«ЭХЭ ХЭЛЭН – МАНАЙ БАЯЛИГ»
Бүгэдэ Буряадай һургуулинууд хоорондын 51-дэхи наадам
2023 оной майн 12
Эбээн тэдхэгшэ: БУРЯАД УЛАСАЙ БОЛБОСОРОЛОЙ БА ЭРДЭМ УХААНАЙ ЯАМАН
НААДАМАЙ ЗОРИЛГОНУУД
– Наадам буряад хэлэнэй гайхамшагта баялиг болохо нютаг хэлэнүүдые алдангүй үлээхэ, эхэ хэлээ хүндэлхэ, нютаг хэлээрээ харилсаха таарамжатай оршон байгуулхын тула эмхидхэгдэнэ.
– Наадамай гол зорилго – аман хэлэ хүгжөөхэ, нютаг хэлэнэй үгүүлбэриин аялга ойлгохо, хэлэхэ дадалтай болгохо. Эхэ хэлэнэйнгээ нөөсэ баяжуулха даабаринуудаа үргэдхэхэ.
– Түрэл арадайнгаа соёл, уралиг үзэхэ хүсэлынь урмашуулха, хүүгэдэй урлаха, оёхо, зохёохо арга боломжо дэмжэхэ, хурсадхаха.
НААДАМАЙ САГАЙ ХУБААРИ
«Эхэ хэлэн – манай баялиг» гэһэн hургуулинууд хоорондын наадам Ивалгын дасанда 2023 оной майн 12-то үглөөнэй 10 сагта эхилхэ.
НААДАМАЙ ЭРИЛТЭНҮҮД
Мэдүүлгэ, Согласие дансануудаа майн 10 болотор болотор exexelen@mail.ru гэһэн сахим хаягаар эльгээгты.
НААДАМАЙ ШАТАНУУД
Табан хушуу мал гэгдэһэн морин, үхэр, хонин, ямаа, тэмээгээ үе наhаараа үдхэжэ hууhан буряад зоной ажабайдалые адууhа малhаа амяарнь харахын аргагүй юм. Тиимэһээ түрэл хэлэндээ зорюулһан «Эхэ хэлэн – манай баялиг» гэһэн наадамай шатанууд үндэһэн шагай нааданай буудалнуудай нэрээр нэрлэгдэнхэй.
Шагайнууд хонин, ямаан, морин, үхэр, тэмээн гэһэн ондо ондоо үзэгдэлтэй байдаг юм. Хабтайжа бүхыгөөд унаһан шагайе «хонин» («бүхэ»), хонхойгоод унаһыень «ямаан» («хонхо»), бүтүү талаараа өөдөө хараад тогтоһониинь «морин», хээтэй хажуугаараа өөдөө хараһаниинь «үхэр», сомсойгоод тогтошоһониинь «тэмээн» («ёро») болодог юм.
Наадам 10 шатаһаа бүридэнэ. Урилдаан бүхэндэ бүлэгүүдһээ 1-1 хүн орохо: Бэлигүүн толи, Эдир үльгэршэд, Баян хэлэтэй арад – ерээдүйтэй, тест «Түрэл Буряад хизаар», Пост-бодол, Сагаан Дара эхын магтаал, Арһан урлал, Һэеы урлал, Модон дархан, Уран баримал.
МЭДҮҮЛГЫН ЖЭШЭЭ
5 һарын 10 болотор exexelen@mail.ru хаягаар эльгээхэ.
Аймаг ________________________Һургуули___________________________
Хүтэлбэрилэгшэ багшын (багшанарай) обог нэрэ ______________________
Холбоо бариха утаһан, e-mail: ____________________________________
Бүлэгтэ орохо үхибүүдэй обог, нэрэ, анги:
НААДАМАЙ ДҮРИМҮҮД
I ШАТА
ШАГАЙН МОРИН ТАЛА
Холо газарые ойртуулдаг, хариин зониие нэгэдүүлдэг, хазаар дараа хатартай морин эрдэниин нэрэтэй түрүүшын урилдаан.
БЭЛИГҮҮН ТОЛИ. (0-10 оноо)
№1
Хоер ёслолой абаха орхихо тухай хэлсэн бэлигүүн толи гэсэн үйлэ. Э-Х. Галшиевай «Бэлигүүн толи» һүүлшын хэблэл. http://ehehelen. ru/wp-content/uploads/2019/01/Beliguun-toli-poslednaya-versiya. pdf Даабари: «Хоер ёсной абаха орхихо тухай хэлсэн бэлигүүн толиноос сэрэмжэ эдлэхын үе маша үйлдэснэй гурбадчи». 173-230 нюурта үгтэһэн 409-536 сургаалнуудһаа хоёрыень шэлэн абаад, мем, уряа, зарлал зураг болгогты, тэрэ ажалаа хамгаалагты.
Хүндэтэ үхибүүд, Э-Х. Галшиевай «Бэлигүүн толиин» һүүлшын хэблэлһээ бүлэг бүлэгөөр даабари үгэхэдөө, энэ гайхамшаг зохёолтой таанадаа дүтөөр танилсуулхаа һананабди. Үгтэһэн бүлэг бүхыдэнь уншаад, тэндэһээ 2 һургаалынь шэлэн абагты, удхаарнь бодомжологты. Сургаал соохи үйлэ ушарай һубарил зураглан харуулха бэшэ, һургаалай юрэнхы удха өөһэдөө ойлгожо мем зураха, тэрэнээ зүбөөр тодорхойлхо гэжэ оролдогты.
P.S. «Плакат» гэжэ үгэ оршуулхада уряа, зарлал болохоор зурагууд гээд толи соо үгтэдэг. Интернет соо плакадта дүтэрхы «мем» гээд нэрлэгдэһэн урлалай зүйл хэрэглэгдэдэг болонхой. «Мем» гэжэ урлалай янза тухай бэшэхэдээ, зураг, фотозураг, видео, үгэ, мэдүүлэл, элдэб тэмдэг, үнгэ, смайлик хэрэглэн, ямар нэгэ ойлгосо олондо мэдүүлхэ, ойлгуулха, тарааха арга гэнэ. Сургаалай удха зүбөөр гаргаха гэжэ оролдогты, нютагайнгаа ламанартай зүбшэн хөөрэлдэгты.
№2
Анхарагты! Нэмэлтэ даабари! (0-10 оноо)
Хүндэтэ багшанар! «Эдир үльгэршэд нютаг бүридэ!» гэһэн уряа доро нютагай домог, онтохо, үльгэр хөөрэжэ шадаха тусхай һургуулида үхибүүдые уринабди. Үльгэршэн, найруулагша, киноактер Виктор Жалсанов июнь һарада 10 үдэрэй туршада 15 үхибүүдтэй июниин 19-һөө 29 болотор «Асториумда» (Улаан-Үдэ) хүдэлхэ.
Онтохошон, үльгэршэнэй һургуулида орохын тула үхибүүд нютагайнгаа ямар нэгэ домог, үльгэр хөөрэжэ аудиофайлынь майн 10 болотор exexelen@mail.ru хаягаар эльгээхэ ёһотой. Нютаг нютагай үльгэр домогуудые эндэһээ абажа болохо, номууд соо хойнонь хаана, хэнһээ хэн бэшэжэ абааб гээд бэшээтэй. Энээн тухай заабаол үльгэрэй хойно хэлэхэ ёһотойбди: https://cloud.mail.ru/public/i5n4/MAXsTuEEy
Майн 12-то 51-дэхи «Эхэ хэлэн – манай баялиг» наадамда эдир үльгэршэд Виктор Жалсановтай уулзаха, тиимэһээ үльгэр-онтохоёо сээжээр хөөрэхэ аргатай болоод ерэхэ шухала.
Апрель, май һарын «Эхэ хэлэн – манай баялиг» наадамуудта аудиофайлаа эльгээһэн һурагшадай дүнгүүдээр эрхимүүдынь шэлэгдэжэ, 10 үдэрэй һуралсалда «Асториумда» уригдаха. Эдир үльгэршэдэй һургуулиин бүхы асуудалаар Жанна Чимитовна Дымчиковатай холбоо энэ утасаар бариха: 8 983 420 1729
ШАГАЙН ХОНИН ТАЛА
Ууса дүүрэн хэшэгтэй, урдаа хараха хушуута мал, хонгор дайдымнай шэмэг – хун сагаан хонин эрдэниин нэрэтэй хоёрдохи тэмсээн
а) «БАЯН ХЭЛЭТЭЙ АРАД – ЕРЭЭДҮЙТЭЙ» номинаци. (0-10 оноо)
Хүндэтэ үхибүүд! Буряад, монгол үгэнүүдэй удха тайлбарилһан урилдаанда 2 даабари үгтэхэ.
№ 1
а) Ородһоо буряадта, монголдо оршуулагты. «Асуудалнууд, тестнүүд, оршуулганууд» номой «Толихон» сэдэбээр 100-135 асуудалнууд үгтэнэ. Жюриин гэшүүдэй үгэһэн 15-15 үгэнүүдэй оршуулга өөрын ойлгоһоор тайлбарилхат. —а даабари 0-4 оноогоор сэгнэгдэхэ.
ТОЛИХОН
Хүнэй зан абариин муу, һайн таланууд, гадаада түхэл
Тайлбаринь:
1) ород-монгол толиһоо; 2) ород-буряад толиһоо абтанхай; 3) Нютаг хэлэнүүдэй буряад-ород хэлэнэй толиһоо үгэнүүдые хэрэглэгты.
- ПОВИСШИЙ НОС 1) унжих хамар; 2) һанжуу хамар
- ПЛОСКИЙ НОС 1) хавтгай хамар; 2) хабтагар хамар
- ВЕРХНИЕ И НИЖНИЕ ВЕКИ 1) дээд, доод зовхи; 2) дээдэ ба доодо зубхи
- РЕСНИЦЫ 1) сормуус; 2) һорьмоһон
- ЦВЕТ ГЛАЗ 1) нүдны өнгө; 2) нюдэнэй үнгэ
- ОТВИСШИЕ ВЕКИ 1) унжсан зовхи; 2) һанжаһан зубхи
- КОСОЙ, СМОТРЕТЬ КОСО 1) хялар, хялайсан нүд; 2) хилар, хилайха
- УМНЫЕ ГЛАЗА 1) цэцэн нүд; 2) сэсэн нюдэн
- БЕЛЬМО НА ГЛАЗУ 1) нүдний үүл; 2) үүлэтэй нюдэн
- ЗОРКИЕ ГЛАЗА 1) хурц нүд; 2) хурса нюдэн
- НАДБРОВНЫЕ ДУГИ 1) хөмсгийн яс; 2) хүмэдхэ
- ВИСОК 1) чамархай, санчиг; 2) сабиргай, һаншаг
- КЛЮЧИЦА 1) эгэм, омруу; 2) ээм
- ПУПОК 1) хүйс; 2) хүйһэн
- ЛОКОТЬ 1) тохой; 2) тохоног
- ЛАДОНЬ 1) алга; 2) альган
- БОЛЬШОЙ ПАЛЕЦ 1) эрхий хургуу; 2) эрхы, ехэ хурган
- НОГТИ 1) хумс; 2) хюмһан
- СУСТАВЫ ПАЛЬЦЕВ 1) хургууны үе; 2) хурганай үенүүд
- СКУЛА (скулы) 1) шанаа; 2) шанаа
- ЩЕКА (И) 1) хацар; 2) хасар (нууд)
- ГЛАЗНИЦА 1) нүдний ухархай; 2) улхархай
- КРЕПКИЙ, ДЮЖИЙ 1) чийрэг хүдэр; 2) шиираг, хүдэр
- МИЗИНЕЦ 1) чигчий хуруу; 2) шэгшы хурган
- ОГНЕННО-РЫЖИЙ 1) улаан шар; 2) хушан шара
- БЕЛЫЙ, СИНЕВШИЙ 1) хөх цагаан; 2) сахигар сагаан
- БЛЕСТЯЩЕ ЧЁРНЫЙ 1) гялалзсан хар; 2) гэлин хара
- ПЕПЕЛЬНО-БЛЕДНЫЙ 1) үнс цонхигор; 2) үнэһэн хүхэ
- ТЕЛО, ОРГАНИЗМ 1) бие бодис, махбод; 2) бэе махабад
- ПЯТЬ КОНЕЧНОСТЕЙ ТЕЛА 1) биеийн 5 мөч (2 гар, 2 хүл, толгой) ; 2) бэеын табан мүсэ (тархи, 2 хүл, 2 гар)
- СТРОЙНЫЙ ЧЕЛОВЕК 1) гуалиг бэе; 2) гүрбэгэр хүн
- КРАСИВЫЕ ЧЕРТЫ ЛИЦА 1) гуа сайхан, цэвэр нүүр шарай; 2) сэбэр зүһэтэй
- СТАТНЫЙ 1) бие тэгш; 2) тэгшэ бэе
- ОПРЯТНЫЙ 1) цэмцгэр хүн; 2) сэбсэгэр хүн
- КОСТЛЯВЫЙ 1) яслаг; 2) яһархуу
- ШИРОКИЙ, ПЛЕЧИСТЫЙ 1) өргөн мөртэй, ханхар хүн; 2) тээхэгэр хүн.
б) «Танилсая». Асуудалда харюусаһан хөөрэлдөөн. Даабари сээжээр дүүргэгдэхэ. Урилдаанай шүүгшэд таанадһаа интервью абаха. — б даабари 0-6 оноогоор сэгнэгдэхэ.
– Табигдаһан асуудалнуудта тодорхой, дүүрэн харюу монгол хэлэн дээрэ үгэхэ, харилсаанай ёһо заршам сахиха шухала. Асуудалнууд уридшалан үгтэнэ… Анхарагты, бэлдэгты.
– Где ты родился и где сейчас живешь? Танай мөндэлсэн газар хаана, одоо хаана амьдарч байна вэ?
– Кто твои родители, где и кем они работают? Таны эцэг эх хэн бэ, хаана, хэнээр ажилладаг вэ?
– Какими земляками гордишься больше всего? Та аль нутгийнханаараа хамгийн их бахархдаг вэ?
– Какое интересное хобби или увлечения у тебя есть? Таны сонирхолтой хобби юу вэ?
– Смог бы ты месяц прожить без интернета и гаджетов? Та интернет, хэрэгсэлгүйгээр нэг сар амьдарч чадах уу?
– Какие блюда умеешь сам готовить? Та өөрөө ямар хоол хийж чадах вэ?
– Какими 5 словами можешь описать своего друга? Та найзаа тодорхойлохдоо ямар 5 үг хэрэглэх вэ?
– Что обычно делаешь по выходным? Та амралтын өдрүүдэд ихэвчлэн юу хийдэг вэ?
– Какие социальные сети чаще всего следишь? Та ямар нийгмийн сүлжээг хамгийн их дагадаг вэ?
– Какую профессию хотел бы выбрать в будущим и почему? Та ирээдүйд ямар мэргэжлийг сонгох хүсэлтэй байна вэ, яагаад?
Словари-толинууд. https://www. prlib. ru/item/363197
№2
Бүлэгэй нэгэ гэшүүн сайт дээрэ регистраци хэхэ, удаань маанадай дурадхаһан тест энэ урилдаанда ороод, дүүргэхэ аргатай. Сайт https://xesheel. exexelen.ru/ Как проверять вопросы: дээрэ үгтэһэн тестнүүдээр бэеэ һорихо, мэдэсээ бэхижүүлхэ аргатай. Регистрация и запись на курс: https://disk. yandex. ru/i/qnlziaYiWptcmg Тестовэ даабари дүүргэлгын даабарида бүлэгһөө 1 хүн орохо ёһотой.
Асуудалнуудые яагаад шалгажа болохоб? Наадамай урилдаанда бэлдэхэдээ, https://buryadxelen. com/ сайт дээрэ байһан тестнүүдээр, мүн Я. Ивахиновагай «Асуудалнууд, тестнүүд, оршуулганууд» ном соо үгтэһэн «Түрэл Буряад хизаар» гэһэн сэдэб харагты (43-53хууд).
№3 (0-10 оноо)
Буряад хэлэн дээрэ Амарсана Жалцановай зохёон бүтээһэн мүльтигүүдэй табандань нэгэ-нэгэ санамжа-комментари в ВКонтакте бэшэхэ даабари. Һанамжаяа өөрынгөө нютаг хэлэеэ хэрэглэн, В Контакте соо табигдаһан мультигүүдтэ нэрэ обогтоёо, бүлгэмэйнгээ нэрэтэй табигты.
- Шар үнгэ https://vk.com/club216208451?w=wall-216208451_337
Шара үнгэ https://vk.com/club216208451?w=wall-216208451_342
- Тэмээ халгай https://vk.com/club216208451?w=wall-216208451_338
Тэмээн халаахай https://vk.com/club216208451?w=wall-216208451_343https://vk.com/club216208451?w=wall-216208451_343
- Аяга https://vk.com/club216208451?w=wall-216208451_339
Аяга https://vk.com/club216208451?w=wall-216208451_344
- Мойл https://vk.com/club216208451?w=wall-216208451_340
Мойһон https://vk.com/club216208451?w=wall-216208451_345
- Бэеэ дулаанаар абажа яв https://vk.com/club216208451?w=wall-216208451_341
Бэеэ дулаанаар абажа яба https://vk.com/club216208451?w=wall-216208451_346
Группа руу орогты, постнуудтаа лайкнуудые табигты, нүхэдөөрөө хубаалдагты.
Һанамжануудта эрилтэ: 250 тэмдэгһээ бага бэшэ хэмжээнэй, аудио, видео баһа табилсахада болохо. Буряад клавиатура, таараха эмодзи-смайлигуудые хэрэглэгты, комментаритнай олон лайктай байбал — һайн. Һанамжа-комментаридаа мүльтигэй удха юрэ хөөрэһэн бэшэ, харин түрэл хэлэн дээрээ өөрын хандаса, ойлгосо тайлбарилжа харуулһан гү, али хараһанаа оньһон үгөөр баталһан, мүн мүльтиг зохёогшын ажалда сэгнэлтэ, өөрын хандаса үгэһэншье байжа болохо. Тодорхойлбол, өөһэдынгөө арга боломжоор энэ даабари дүүргэгты.
Һанамжа-комментариингаа ворд вариант болон табан скриншодуудые exexelen@mail.ru майн 10 болотор ябуулхат.
ШАГАЙН ҮХЭР ТАЛА
www. ehehelen. ru гэһэн сайтын аудиоматериал соо «Сагаан Дара эхын магтаал» шагнагты. https://ehehelen.ru/sagaan-darhin-sedhel-mete-hurdyn-magtaal-xiii-naadam/ Зүбөөр, тодоор үгүүлэн уншаха (юрэ уншалга). Бүлэгөөрөө уншаха гэһэн даабариин эрилтэ дүүргэхэ шухала!
ШАГАЙН ЯМААН ТАЛА
Һүбэлгэн гээшэнь аргагүй, хурдан түргэниинь гайхалтай, бэлшээриин һайниие бэдэрдэг, бэрхэшээл гэжэ мэдэдэггүй ямаанай зан абариие һайшаажа орохо урилдаан.
Оёдолшо басагад арһан урлал, һэеы урлал гэһэн хоёр шэглэлээр хүдэлхэдөө, оёдолой ба ажал тухайгаа хөөрэһэнэй түлөө 2 сэгнэлтэтэй болохот, дүн гаргалгада ниитэлһэн оноо табигдаха (0-13)
Арһан оёдол (0-10 оноо гол хүдэлмэридэ + нэмэлтэ даабарида 0-3 оноо)
а) 52- 54 размерэй сээжэбшын хэбээр (лекало) оёдол хэхэ гэһэн гэрэйнгээ даабари дүүргээд ерэхэ. Оёһон сээжэбшэтнай сэгнэгдэхэ. Канцелярска хутага, хурса хайша, шугам, хурабша, карандаш гү, али ручка, арһа оёдог тусхай зүү заатагүй асарха (тэбэнэ бэшэ), №10 ниидхэ, хониной элдэһэн арһа гү, али хэрэгһээ гараһан элдэһэн арһанай зүйл (дубленко-дэгэл, хүнжэл, хүүртиг…) асаржа болохо. Багшатаяа суг бүһэтэй хүнэй (48-52 размерэй) арһан дэгэлэй (курткын) лекало – хэб бэлдэхэт.
Энэ шатын нэмэлтэ даабари: 2-3 минутын туршада сээжэбшэ яагаад оёһон тухайгаа хөөрөө, зугаа хэхэт. Арһа элдэлгэ гээшэ ехэ ажалтай байгаа. Тиибэшье арһан хубсаһан бэедэ һайн нүлөөтэй эдлэл юм. Таанар ажалдаа юунэй арһа, оёдолой ямар зүү хэрэглээбта, сээжэбшэтнай хэды хубиһаа бүридэнэб, яагаад тэдэнээ холбонобта г.м. тухай (пошаговое описание работы) хөөрэхэ.
Һэеы оёдол (0-10 оноо гол хүдэлмэридэ + нэмэлтэ даабарида 0-3 оноо) 0-13 оноо
б) Һэеыгээр урлал хэхэ басагад урда наадамда үгтэһэн даабари – богони дэгэл (куртка) оёод асархат. Наадамда үбэлдөө өөһэдтөө таарама санашанай хубсаһа (лыжный комплект) –комбинезон + курткын хэб (лекало) бэлдээд асараарайгты. Энэ даабари сэгнэгдэхэ. Тэрэ хэбэйнгээ хэмжүүртэ тааруулан, һэеы худалдан абахат. 1 п.м. һэеы 300 түхэригтэ (50% хямдаралтай). Бэлдэһэн хэбээрээ багшатаяа суг һэеыгээ эсхэхэт. Хурса хайша, шугам, хурабша, карандаш гү, али ручка, утаһа-ниидхэ асарха. Нэмэлтэ даабари: оёдолшо басагад гэртээ хэһэн ажалайнгаа ябаса тухай тодорхойгоор хөөрэжэ үгэхэ. Хурьганай нооһон хурга зузаан, хун шэнги дун сагаан һэеы хаана хэрэглэжэ болохоб, юрын бүдөөр оёһонһоо һэеыгээр урлахада хэр хүндэб, оёдолой ямар янзануудые хэрэглээбта, һэеы оёдолдо эгээл шухалань юун бэ гэхэ мэтэ асуудал тодолон, өөрынгөө һанамжа бодолоо 2-3 минута соо хэлэхэ.
ШАГАЙН ТЭМЭЭН ТАЛА
Арад зоноо тэдхэдэг, элинсэгэйнгээ нютагта заяан гэжэ магтуулһан ажалша, бүхэриг тэмээндэ зорюулагдаһан шата. Эжы абын дүршэл халан абаха басагад, хүбүүдтэ зорюулагдаһан урилдаан.
а) Модон дархан (0-10 оноо). Утаашаа 45 см, үндэрөөрөө 15 см хэмжүүрэй жэжэ зүйлнүүдэй хайрсаг. Ажал хэһэн тухайгаа хэһэн 2 минутын хөөрөөн танай гол ажалай оноодо нэмэгдэхэ (0-3 оноо), дүн гаргалгада ниитэлһэн оноо табигдаха (0-13). Һугалгатай хайрсаг (ящик с выдвижными ячейками) дархалхадаа, ажалай ямар зэмсэгүүдые хэрэглээбта, ажалаа юунһээ эхилээд, юугээр дүүргээбта? Модоор дарха хэхэдээ, ямар үйлэнүүдые ябуулнабта? Шэнэ үгэнүүдые мэдэхэ болоогта?… гэхэ мэтэ асуудалнуудые зугаадаа тодологты.
б) УРАН БАРИМАЛ (пластилин) 0-13 оноо
Ойн амитан – хандагай.
Манай Буряад орон элдэб зэрлиг амитадаар элбэг баян газарнуудай нэгэн болоно. Һалаатаһан эбэртэй, туруута томо ойн амитан хандагай тухай юу мэдэхэбта? Урлалайнгаа ажалай һубарил тухай 2 минута соо удаа дараалуулан хөөрэжэ үгэгты (пошаговое описание работы). Танай хэһэн хөөрөөн амяараа сэгнэгдэн, гол ажалайтнай оноодо нэмэгдэхэ (0-3 оноо), дүн гаргалгада ниитэлһэн оноо табигдаха (0-13).
ШАНГУУД ТУХАЙ
1, 2, 3-дахи һуури эзэлһэн һурагшадай бүлэгүүдтэ ба тэдэниие бэлдэһэн багшанартань диплом болон мүнгэн шан (30 мянга, 20 мянга, 10 мянган түхэриг) мүн тусхай бэлэгүүд барюулагдаха.
ХЭРЭГЛЭХЭ НОМ ЗОХЁОЛ
С. Д. Бабуев, Ц. Ц. Бальжинимаева «Буряад зоной урданай һуудал байдалай тайлбари толи» У-Ү, 2004;
https://buryadxelen. com/»Буряад хэлэн» гэһэн сахим һураха бэшэгэй «Минии бэе», «Ёһо заншал», «Буряад арад», «Эхэ нютаг»;
Бэлигүүн толи http://ehehelen. ru/wp-content/uploads/2019/01/Beliguun-toli-poslednaya-versiya. pdf;
«Учение Пандито Хамба Ламы Д. Д. Этигэлова», 2016, 2017, 2018, 2019; 2020; 2021. Ссылкэ: https://docs. google. com/document/d/1ejak22tQ0qVnAr_lr8LIgBuv7LaNDtRtdbjHDGftpQs/edit#heading=h. 3dpy54d6sgj9
«Буддаадын шажанай үгын тайлбари толи», «Даши Чойнхорлин» университедэй хэблэл, Ивалга, 2016 он;
«Буряад үнэн» сонин болон бусад сонин, сэтгүүл, номууд;
Галдан Ленхобоев «Ашатын һайхан заяан» ном татажа абагты: http://soyol. ru/culture/books/4356/
Лодон Линховоин «Лодон багшын дэбтэрһээ» ном татажа абагты: http://soyol. ru/culture/books/4357/
Сүлжээндэ ороод, фейсбук холбоондо Хамба лама Дамба Аюшеевэй хуудаһа хараха;
«Буряад хэлэнэй тобшо тайлбари толи», У-Ү, 2004
http://soyol. ru/bur/
Л. Шагдаров. К. Черемисов. Буряад-ород толи, У-Ү, 2006