43-дахи наадам

БУДДЫН ШАЖАНТАНАЙ ЗАНШАЛТА САНГХА

«ДАШИ ЧОЙНХОРЛИН» БУДДЫН ШАЖАНАЙ ЕХЭ СУРГУУЛИ

«ЭХЭ ХЭЛЭН – МАНАЙ БАЯЛИГ»

Бүгэдэ Буряадай һургуулинууд хоорондын 43—дахи наадам

2021 оной декабриин 20

Эбээн тэдхэгшэ: «ТИТАН» компани

 

НААДАМАЙ ЗОРИЛГОНУУД

– Наадам буряад хэлэнэй гайхамшагта баялиг болохо нютаг хэлэнүүдые алдангүй үлээхэ, эхэ хэлээ хүндэлхэ, нютаг хэлээрээ харилсаха таарамжатай оршон байгуулхын тула эмхидхэгдэнэ.

– Наадамай гол зорилго – аман хэлэ хүгжөөхэ, нютаг хэлэнэй үгүүлбэриин аялга һайнаар ойлгохо, хэлэхэ дадалтай болгохо. Буряад хэлэ үзэхэдэнь урмашуулан, түрэл арадайнгаа хэлэ, соёл, уралиг арьбадхаха хүсэл дэмжэнэ.

– Эхэ хэлэнэйнгээ нөөсэ баяжуулха даабаринуудаа үргэдхэхэ, хүүгэдэй урлаха, зохёохо арга боломжо хурсадхаха.

 

НААДАМАЙ САГАЙ ХУБААРИ

Анхарагты!!! Наадам сахим түхэлөөр үнгэрхэ. Декабриин 17-до үдэрэй 15.00 сагта онлайн аргаар тестовэ даабари дүүргэлгын шата эхилхэ. Энэ даабарида бүлэгһөө 1 хүн орохо ёһотой. Дүн гаргалга, илагшадые онлайн шагналга ноябриин 20-до үдэрэй 15.00 сагта үнгэрхэ. Наадамай эрилтэнүүдые һайн уншагты. Мэдүүлгэтэеэ Согласие гэһэн данса эльгээхэеэ бу мартагты!

 

НААДАМАЙ ЭРИЛТЭНҮҮД

– Мэдүүлгэ, Согласие болон тус урилдаанда бэлдэн дүүргэһэн даабаринуудаа декабриин 17 болотор exexelen@gmail.com гэһэн сахим хаягаар эльгээгты.

– Даабаринуудаа эльгээхэдээ бэшэг бүхэнэй сэдэбтэ (темэ соо) нютагайнгаа, хүдэлмэриин нэрэ бэшэгты: Жэшээнь: Аалан: Дархан, Уран баримал, Сургаал, Бэлигүүн толи.

Анхарагты! Танай соносохо хүдэлмэринүүд радиодамжуулгын эрилтэдэ хүрэхэ ёһотой:

– аудиофайл бэшэхэдээ хоолойгоо сэбэрээр шэнгээгты. Диктофондо үлүү абяа, шууяа, түерөө оруулхагүй (холодильник, телевизор, радио, телефон болюулха, түлижэ байһан галай хүүеэнһээ холо ошохо шухала). Үлүү ондоо шууяан бэшэгдэнхэй байһан ушарһаа радиодо гаргаха аргагүй байнабди.

– Бүхы ажалаа 1-2 бэшэг соо хамталаад эльгээхэ! Буддын шажанай Ехэ һургуулида шалгадаг хүдэлмэринүүдые (Этигэл Хамбадаа зальбарал, Бэлигүүн толи, Модон дархан, Уран баримал) нэгэ бэшэг соо ябуулагты.

Нүгөө бэшэг соо буряад хэлээр бэлдэһэн даабаринууд: Хэлээ баяжуулая. Баян хэлэтэй арад – ерээдүйтэй, Согласие, Мэдүүлгэ. Тестовэ ажалай дүн онлайн аргаар согсологдохо.

– Анхарагты! Аудиофайл бүхэн нэрэтэй байха ёстой! Нютаг, номинаци, һурагшын нэрэ гээд. Жэшээнь: Аалан_Хэлээ баяжуулая_Буянтуева Дари. Нэрэгүй файл бү эльгээгты!

– Аудиофайлаа диктофон дээрэ бэшэхэдээ, даабари уншахынгаа урда һурагша нэн түрүүн өөрынгөө нэрэ, нютаг, бүлэг-һургуули, ангияа хэлэхэ.

– Сахим хаягаар эльгээһэн хүдэлмэринүүдтэй, он-лайн тест гээд, бүхы урилдаануудай оноонууд согсологдожо, ZOOM платформа дээрэ шүүгшэд дүнгүүдтэй танилсуулха, һууринууд олгогдохо, шангууд барюулагдаха.

 

НААДАМАЙ ШАТАНУУД

Табан хушуу мал гэгдэһэн морин, үхэр, хонин, ямаа, тэмээгээ үе наhаараа үдхэжэ hууhан буряад зоной ажабайдалые адууhа малhаа амяарнь харахын аргагүй юм. Тиимэһээ эхэ хэлэндээ зорюулһан «Эхэ хэлэн – манай баялиг» гэһэн наадамай шатанууд үндэһэн шагай нааданай буудалнуудай нэрээр нэрлэгдэнхэй.

Шагайнууд хонин, ямаан, морин, үхэр, тэмээн гэһэн ондо ондоо үзэгдэлтэй байдаг юм. Хабтайжа бүхыгөөд унаһан шагайе «хонин» («бүхэ»), хонхойгоод унаһыень «ямаан» («хонхо»), бүтүү талаараа өөдөө хараад тогтоһониинь «морин», хээтэй хажуугаараа өөдөө хараһаниинь «үхэр», сомсойгоод тогтошоһониинь «тэмээн» («ёро») болодог юм.

 

II ШАТА

МЭДҮҮЛГЫН ЖЭШЭЭ

12 һарын 17 болотор exexelen@gmail.com хаягаар эльгээхэ.

Аймаг ________________________Һургуули___________________________

Хүтэлбэрилэгшэ багшын (багшанарай) обог нэрэ ______________________

Холбоо бариха утаһан, e-mail: ____________________________________

Хабаадаха үхибүүдэй обог, нэрэ, анги:

1.

2.

3.

 

НААДАМАЙ ДҮРИМҮҮД

I ШАТА

ШАГАЙН МОРИН ТАЛА

Холо газарые ойртуулдаг, хариин зониие нэгэдүүлдэг, хазаар дараа хатартай морин эрдэниин нэрэтэй түрүүшын урилдаан.

Бэлигүүн толи. «Хоёр ёслолой абаха орхихо тухай хэлсэн бэлигүүн толи гэсэн үйлэ» (10 оноо) Э-Х. Галшиевай «Бэлигүүн толи» һүүлшын хэблэл, толи.

Ном-толи сооһоо «Хоер ёсной абаха орхихо тухай хэлсэн бэлигүүн толиноос бэенэй түгэсэ эдлэхы сахиснай үе маша үйлдэснэй анханинь» 2-дохи бүлэг. Номой 130-270 хуудаһануудта үгтэһэн сургаалнуудһаа 2 һургаал шэлэн абаад, удхаарнь УРЯАЛ ЗУРАГ (плакат) – МЕМ зохёогты. Энэ уряал зурагаараа юун тухай ойлгуулхаа һанаһанаа тодорхойлон хөөрэжэ үгэхэт. (ссылкэ БЭЛИГҮҮН ТОЛИ 43)

«Бэлигүүн толиһоо» абтаһан һургаалаар зохёоһон ажалаа декабриин 17 болотор exexelen@gmail.com хаягаар эльгээгты. Сургаалай удха зүбөөр гаргаха гэжэ оролдогты, нютагайнгаа ламанартай зүбшэн хөөрэлдэгты.

 

ШАГАЙН ХОНИН ТАЛА

Ууса дүүрэн хэшэгтэй, урдаа хараха хушуута мал, хонгор дайдымнай шэмэг – хун сагаан хонин эрдэниин нэрэтэй хоёрдохи тэмсээн

 

Хэлээ баяжуулая… (3-4мин.) 

Татьяна Домарёногой Шэнэ жэлэй богонихон онтохонуудһаа шэлээд, нэгэ онтохоной удха өөршэлэн хубилгаад, уранаар хөөрэхэ. Ссылкэ Хэлээ баяжуулая 43

Хэнэй бэшэһэн юун гэжэ зохёол тухай олондо хөөрэжэ үгэхэ тухайгаа радиошагнагшадта хандан мэдүүлхэ, нютаг, бүлэг-һургуули, ангияа тодоор хэлэхэ. Зохёолой удха хөөрэхын урда автор тухайнь хэдэн үгөөр хэлэхэдэ болохо. Түгэсхэлдэнь анхаралтайгаар шагнаһан зон нүхэдтөө баяр хүргэхэ. Ажалаа диктофон дээрэ уран хурсаар нютаг хэлээрээ зүжэглэн хөөрөөд, MP3 файл болгоод, exexelen@gmail.com хаягаар эльгээхэ.

Анхарагты! Эльгээһэн хүдэлмэритнай радиодамжуулгын эрилтэдэ хүрэхэ ёһотой: Аудиофайлаа сэбэрээр бэшэгты. Диктофондо үлүү абяа, шууяа, түерөө оруулхагүй (холодильник, телевизор, радио, телефон болюулха, түлигдэжэ байһан галай хүүеэнһээ холо ошохо шухала). Үлүү ондоо шууяан бэшэгдэнхэй байһан ушарһаа зарим файл радиодо гаргаха аргагүй байнабди.

 

в) Баян хэлэтэй арад – ерээдүйтэй (3-4 мин)

2022 он угтаха хасууриин найрта бэлдэе!

Шэнэ жэлдэ дүтынгөө зондо бариха бэлэг, хүндын шэрээ бэлдэхэ хоол унда, һайндэрэй зугаасалгын хэмжээнүүдые зарлан, олондо гэрэл зураг харуулан, шүлэглэн дуулгаха даабари дүүргэхэ. Бүлэг бүхэн 2-2 зарлал-реклама шүлэглэн соносоходоо, нютагайнгаа ажаһуудалһаа сэдэб шэлэхэт. Сэдэбүүд: шэнэ жэлэй бэлэг, хоол ундан, зугаасалгын хэмжээ ябуулганууд.

Даабариин эрилтэ:

а) хандалга

б) богони хэмжүүр

в) шүлэглэмэл янза

г) тодо хаяг, утаһан

д) зарлалай зүйлэй гэрэл зураг

е) зарлал соносолго

Ссылкэ Баян Хэлэтэй арад 43

Ажалаа MP3 файл дээрэ аудиофайл болгоод exexelen@gmail. com хаягаар эльгээхэ.

 

ШАГАЙН ҮХЭР ТАЛА

Хүндэтэ һурагшад, багшанар!

«Даян  дэлхэй» гэһэн сэдэбтэ зорюулһан асуудалнуудаар тестнүүдые дүүргэхэ даабари https://xesheel.exexelen.ru/. Энэ сэдэбээр урилдаанда бэлдэхэдээ, https://buryadxelen.com/ сайт дээрэһээ «Даян дэлхэй», «Минии бэе» наадануудтай танилсагты.

Декабриин 17-до үдэрэй 15.00 – 17.00 саг хүрэтэр он-лайн аргаар бүлэгэй нэгэ гэшүүн сайт дээрэ регистраци хэхэ, удаань маанадай дурадхаһан тест энэ урилдаанда ороод, дүүргэхэ аргатай. Сайт https://xesheel.exexelen.ru/ Как проверять вопросы: дээрэ үгтэһэн тестнүүдээр декабриин  17 болотор һурагшад бэеэ һорихо, мэдэсээ бэхижүүлхэ аргатай. Регистрация и запись на курс: https://yadi.sk/i/qnlziaYiWptcmg

 

ШАГАЙН ЯМААН ТАЛА

Һүбэлгэн гээшэнь аргагүй, хурдан түргэниинь гайхалтай, бэлшээриин һайниие бэдэрдэг, бэрхэшээл гэжэ мэдэдэггүй ямаанай зан абариие һайшаажа, удаадахи урилдаа дурадханабди.

 

Буян хэшэг уряалая

«Сагаан Дархиин сэдьхэл мэтэ хүрдын магтаал оршобо» уншахадаа, үгэнүүдынь зүбөөр, тодоор үгүүлэн уншаха гэһэн даабариин эрилтэ дүүргэхэ шухала! Энэ даабари дахин үгтэбэ.

www.ehehelen.ru гэһэн сайтын номой һан соо «Сагаан Дархиин сэдьхэл мэтэ хүрдын магтаал оршобо» татажа абаад, зүбөөр үгүүлэн уншаха (юрэ уншалга).

Аудиофайлаа диктофон дээрэ бэшэхэдээ, хоороор уншахынгаа урда һурагшад нэн түрүүн өөһэдынгөө нэрэ, нютаг, бүлэг-һургуули, ангияа хэлэхэ.

 

ШАГАЙН ТЭМЭЭН ТАЛА

Арад зоноо тэдхэдэг, элинсэгэйнгээ нютагта заяан гэжэ магтуулһан ажалша, бүхэриг тэмээндэ зорюулагдаһан шата. Эжы абын дүршэл халан абаха басагад, хүбүүдтэ зорюулагдаһан урилдаан.

Хүндэтэ һурагшад, онлайн түхэлөөр үнгэрхэ наадамда уран дархашуул болон уран барималшад!

Анхарагты! Хэһэн бүтээлнүүдэйнгээ гэрэл зурагуудые хэдэн талаһаань буулгаад, ажал тухайгаа хэдэн үгөөр тайлбарилан хөөрэһэнөө хаагаад эльгээжэ үзэгты. Шүүгшэ Чимит лама фотозурагуудаартнай оноонуудые табиха (хүүгэдэйнгээ фото буулгахаа ба нэрынь бэшэхээ бү мартагты).

 

Модон дархан

Тайраха, тааруулха, хоноохо, матаха, һиилэхэ гэһэн дархашуулай аргануудые хэрэглэн, Шэнэ жэлэй һүлдэ – хасуури модоор бүтээхэ даабари. Зураг хараад дабтахагүй, харин өөрын харасатай, зохёохы бодолтойгоор хүдэлэгты Хасууриин үндэрынь – 30 см.

 

б) УРАН БАРИМАЛ (пластилин)

«Мяхаша шубууд» гэһэн зурагаар уран баримал урлан хэхэ, үнгэ будаг тааруулха.

ШАНГУУД ТУХАЙ

1, 2, 3-дахи һуури эзэлһэн һурагшадай бүлэгүүдтэ ба тэдэниие бэлдэһэн багшанартань диплом болон мүнгэн шан (30 мянга, 20 мянга, 10 мянган түхэриг) мүн тусхай бэлэгүүд барюулагдаха.

Тестовый конкурс тестовый конкурс 

www.ehehelen.ru гэһэн сайтын номой һан соо «Сагаан Дархин сэдьхэл мэтэ хүрдын магтаал орошобо» татажа абаад, зүбөөр үгүүлэн уншаха (юрэ уншалга).

Аудиофайлаа диктофон дээрэ бэшэхэдээ, хоороор уншахынгаа урда һурагшад нэн түрүүн өөһэдынгөө нэрэ, нютаг, бүлэг-һургуули, ангияа хэлэхэ.

 

ХЭРЭГЛЭХЭ НОМ ЗОХЁОЛ

1. Л. Намжилон «Волшебные четки», У-Ү, 1996 он.
2. Л. Намжилон «Золотые четки» У-Ү, 2001 он.
3. С.Д. Бабуев, Ц.Ц. Бальжинимаева «Буряад зоной урданай һуудал байдалай тайлбари толи» У-Ү, 2004;
4. https://buryadxelen.com/»Буряад хэлэн» гэһэн сахим һураха бэшэгэй «Минии бэе», «Ёһо заншал», «Буряад арад», «Эхэ нютаг»;
5. «Учение Пандито Хамба Ламы Д.Д.Этигэлова», 2016, 2017, 2018, 2019; 2020. Ссылкэ:
6. «Буддаадын шажанай үгын тайлбари толи», «Даши Чойнхорлин» университедэй хэблэл, Ивалга, 2016 он;
7. «Буряад үнэн» сонин болон бусад сонин, сэтгүүл, номууд;
8. Галдан Ленхобоев «Ашатын һайхан заяан» ном татажа абагты: http://soyol.ru/culture/books/4356/
9. Лодон Линховоин «Лодон багшын дэбтэрһээ» ном татажа абагты: http://soyol.ru/culture/books/4357/
10. Сүлжээндэ ороод, фейсбук холбоондо Хамба лама Дамба Аюшеевэй хуудаһа хараха;
11. «Буряад хэлэнэй тобшо тайлбари толи», У-Ү, 2004
12. http://soyol.ru/bur/

Тестовый конкурс тестовый конкурс

Согласие на обработку данных Согласие на обработку перс данных