Хэлээ баяжуулая. XXXI наадам

Дабтан  бэхижүүлхэ  сэдэб

«Эхэ хэлэн – манай баялиг»  гэһэн XXXI наадамай «Хүнэй шанар, гадаада тала тэмдэглэһэн үгэнүүдээр» блиц-асуудалнууд.

 

«БИ – ШАМДА, ШИ – НАМДА»  наадан

Нааданай  гурим: бүлэгүүд жээрэб татаад, хэдтэй наадахаяа элирүүлхэ, удаань  1,5 – 2 минута соо 10-10  асуудалнуудые бэе бэедээ үгэхэ. Жэшээнь: подозрительный – ?, статный – ?, хвастливый – ?, ресницы г.м.

Анхарагты!  Бүлэгүүдэй  һууһан шэрээ (стол) дээрэ юуншье үгы байха шухала.   Асуудал табиха бүлэгтэ шалгагшад “Хүнэй шанар,гадаада тала”тэмдэглэһэн үгэнүүдэй  толи  үгэхэ,тиихэдэнь тон түргэнөөр 10 үгэ ород хэлэн дээрэ шэлээд, жээрэбээр тудаһан  бүлэгтөө табихат,харюуень тэрэл толёороо шалгаад,оноо табихат. Хэрбэеэ  харюугайнь  ойлгосогүй байгаа һаань,жюридэ хандан тодорхойлхо. Асуудал болоһон үгэнүүдээ дабтахагүй   гэжэ тэмдэглэхэ  хэрэгтэй.  Удаань тэрэ толиёо   наада үргэлжэлүүлхэ  бүлэгтөө дамжуулхат.   Үгэнүүдээ зүб сохилтотойгоор уншаха,тодоор үгүүлхэ,нааданай удаа хэды оноо абаһыень   нүхэдтөө дуулгаха шухала.

 

Хүндэтэ үхибүүд!

Хүнэй зан абари, шанар, гадаата тала тодорхойлһон үгэнүүдые хадуун абагты. Танай нютагта эдэ ойлгосонуудые юун гээд хэлэдэгынь һанагты, үргэнөөр хэрэглэжэ һурагты.

 

ХҮНЭЙ ЗАН АБАРИИН МУУ, ҺАЙН ТАЛАНУУД,  ГАДААДА ТҮХЭЛ

 

Тайлбаринь: 1) ород-монгол толиһоо 2) ород-буряад толиһоо абтанхай

1. ОРГАНИЗОВАННЫЙ 1) эмхтэй, цэгцтэй 2) эмхитэй, журамтай
2. ОДАРЁННЫЙ 1) авьяаслаг 2) абьяастай, бэлигтэй
3. ОСТРОУМНЫЙ 1) цэцэн, уран ухаантай 2) һанаамгай хурса ухаан
4. ВЕСЁЛЫЙ 1) цэнгэлтэй, зугаатай 2) зугаатай, хүхюу
5. ОТХОДЧИВЫЙ 1) уур нь амархан гардаг хүн 2) сагаалмар зан, уурынь түргэн тарадаг
6. ПОНЯТЛИВЫЙ 1) ойлгомж сайтай 2) ойлгомжотой, һүбэлгэн ухаатай
7. БЕРЕЖЛИВЫЙ 1) хямгатай 2) гамша, гамтай, химгададаг, нөөмхэй
8. ПРАВДИВЫЙ 1) үнэнч, шударга 2) сэхынь хэлэдэг, үнэншэ
9. НЕВЫДЕРЖАННЫЙ 1) биеэ барьдаггүй, тэсгэлгүй 2) жэгдыень алдалга, бэеэ баридаггүй
10. НАБЛЮДАТЕЛЬНЫЙ 1) хянах, ажигч 2) ажаглааша, адаглааша, хёрхо
11. ПОДОЗРИТЕЛЬНЫЙ 1) сэжигтэй, сэжигч хардлагатай 2) һэжэглэдэг зан, һэжэгтэй
12. 12. РАЗБАЛОВАННЫЙ 1) хэтэрхий эрхлүүлэх, зүггүйтэх 2) эрхэлүүлжэрхиһэн, хэмһээ гараһан
13. ДОБРОДУШНЫЙ 1) сайн сэтгэлтэй, цагаан сэтгэлтэй 2) һайн сэдьхэлтэй, сагаан сэдьхэлтэй
14. ОПРЯТНЫЙ 1) цэвэрч, цэмцгэр 2) сэбэр, сэмсэгэр
15. УВЕРЕННЫЙ 1) бат итгэлтэй 2) лаб этигэһэн
16. ЧЕСТНЫЙ 1) үнэнч цэх 2) үнэншэ зан, сэхэ зан
17. ЛАКОНИЧНЫЙ 1) тодорхой, товч 2) үсөөн үгэтэй, тодорхой бодолтой
18. 18. ТАКТИЧНЫЙ 1) ая дантай зан 2) ая дааһан зан
19. 19. МЕЧТАТЕЛЬНЫЙ 1) хүслэн бодогч 2) гоёор бододог, хүсэл бодолдо абтадаг
20. ИНИЦИАТИВНЫЙ 1) санаачилгатай, идэвхтэй 2) үүсхэл гаргагша, эдэбхитэй
21. ЭНЕРГИЧНЫЙ 1) шийдэмгий, идэвхтэй, эрчимтэй 2) шударгы, эршэтэй, бушуу
22. ДРУЖЕЛЮБНЫЙ 1) нөхөр ёсны, нөхөрсэг дотнын 2) нүхэр ёһоной, нүхэрэй харилсаатай, нүхэрлиг
23. ИСКРЕННИЙ 1) үнэн зүрхний, сэтгэлийн 2) үнэн зүрхэтэй, сэдьхэлтэй, сэхэ хүн
24. КОМПЕТЕНТНЫЙ 1) нэр хүндтэй, анхаарууштай, мэдэстэй хүн 2) мэдэхэ эрдэмтэй, ойлгосотой, мэргэжэлтэ хүн
25. АВТОРИТЕТНЫЙ 1) олонд тоогдсон 2) хүндэтэй, нэрэтэй хүн
26. КАРЬЕРИСТ 1) дээгүүр тушаал хөөцэлдөгч 2) албан тушаалда шунагша
27. НЕБРЕЖНЫЙ 1) салан, хааш хэрэг хийсэн 2) хэрэгсээдэггүй
28. БЕСПЕЧНЫЙ 1) ажиггүй, амарлингүй 2) һанаа амар, алмай, хонгор
29. РАЗБОЛТАННЫЙ 1) ах захгүй, задгай 2) захадууһагүй, дээрээ ахагүй
30. ЖАДНЫЙ 1) ховдог, хомхой, шунаг 2) хомхой хобдог
31. РЕВНИВЫЙ 1) жөтөөрхөг, атаархуу 2) жүтөөрхүү, жүтөөрхэнги
32. САМОВОЛЬНЫЙ 1) дур зоргоороо 2) өөрын мэдэлээр , зүбшөөлгүйгөөр
33. КОРРЕКТНЫЙ 1) тувшин, эелдэг 2) хүлеэсэтэй налгай, эелдэр
34. НЕВОЗДЕРЖАННЫЙ 1) биеэ барьдаггүй 2) болгоомжогүй, бэеэ барижа шададаггүй
35. СТРОПТИВЫЙ 1) ярдаг, хэдэр зан 2) үсэрхэлдэдэг, зүрюу зан
36. ИНТРИГАН 1) далдуур хөнөөгч үймүүлэгч 2) хэрүүл гаргагша, саагуур гүрдэгшэ
37. КОВАРНЫЙ 1) муу, хара санаатай 2) хара мэхэтэй хүн
38. 38. РВАЧЕСКИЙ 1) завчаанч хийх зан 2) үлүү харадаг, хомхой ябадал
39. ЯБЕДНИК 1) хов жив зөөгч 2) хоб жэб зөөдэг
40. ЧЕРСТВЫЙ 1) шэрүүн зан, энэрэлгүй сэтгэл 2) хэрзэгы, шэрүүн
41. ШКУРНИЧЕСКИЙ 1) хар амиа бодсон 2) хара амияа харалга
42. ЗДРАВОМЫСЛЯЩИЙ 1) зүв боддог хүн, элүүр ухаантай 2) түйхэ ухаатай, ойлгохо бодолтой
43. ЭГОИСТИЧЕСКИЙ 1) хар амиа хөөсэн 2) өөр тухайгаал бодохо
44. ДВУЛИЧНЫЙ 1) хоёр нүүртэй, хуурамч зантай 2) хоёр нюуртай

45 . КАПРИЗНЫЙ 1) эрх, эрхэмсүү, янагархаг 2) эрхэ, янхаргаг, олон зантай

46. ХВАСТЛИВЫЙ 1) сайрхуу, сайрхаг 2) һайрхуу, һаахаруу, бардамлаха
47. КЛЯУЗНИЧЕСТВО 1) ховч, заргач зан 2) хоб жэб, хэрүүл зарга
48. ПОДОЗРИТЕЛЬНЫЙ 1) сэжигч, хардлагатай 2) һэжэглэдэг зан, һэжэглэл
49. НЕВЕЖЕСТВЕННЫЙ 1) харанхуй бүдүүлэг, мунхаг 2) эрдэмгүй мунхаг, соёлгүй мунхаг
50. 50. ЗАВИСТЛИВЫЙ 1) атаархаг 2) атаархуу

51.СНИСХОДИТЕЛЬНЫЙ 1) зөөлэн, хүлцэнгүй 2) дээрэлхүү дүмүү

52. ВДУМЧИВЫЙ 1) бодлогот, хянуур 2) бодолтой
53. БДИТЕЛЬНЫЙ 1) сэрэмжэты 2) һэргэг
54. ДОБРОДЕТЕЛЬНЫЙ 1) буяны ач тустай 2) аша туһатай
55. ПРЕДАННЫЙ 1) үнэнч, итгэлт 2) үнэн, этигэлтэй, бэеэ үгэнги
56. БЛАГОНАДЁЖНЫЙ 1) найдвартай 2) найдалтай, этигэлтэй
57. ГОРДЫЙ 1) бардан, сайрхаг, омогтой 2) бардам, омог
58. АКТИВНЫЙ 1) идэвхтэй 2) эдэбхитэй
59. ДОБРОСОВЕСТНЫЙ 1) шударга сайн үнэнч, нягт нямбай, 2) үнэншэ сэдьхэлтэй
60. ВНИМАТЕЛЬНЫЙ 1) анхааралтай, хичээлтэй 2) анхаралтай
61. 6 ЖИЗНЕРАДОСТНЫЙ 1) баясгалан, цог, хөхүүн байх 2) хүхюун согтой, байдалдаа баяртай, дорюун
62. ЗДРАВОМЫСЛЯЩИЙ 1) эрүүл, ухаантай, зүб боддог 2) зүб бодолтой, түйхэ ухаатай
63. ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНЫЙ 1) оюун ухааны 2) оюун ухаанай, үргэн мэдэсэтэй
64. СМЕЛЫЙ 1) зоригтой, аймшиггүй, эрэлхэг 2) зоригтой, эрэлхэг
65. НЕЗАВИСИМЫЙ 1) биеэ даасан, бусадтай эн сасуу, хүний мэдэлд ордоггүй 2) хүнһөө дулдыдадаггүй, бэеэ даанхай, өөрын мэдэлтэй
66. ОБЩИТЕЛЬНЫЙ 1) хүнтэй нийцтэй, харилцамж сайтай 2) хүнөөр ниисэтэй, хүндэ халдасатай, нюурамгай .
67. КОММУНИКАБЕЛЬНЫЙ 1) зүв харилцаанда шадамар 2) нюурмагай, харилсаанда шадамар
68. УСТУПЧИВЫЙ 1) найр тавимтгай, үгэнд оромтгой 2) хүнэй байдал ойлгохо, хүнгэлтэ үгэхэ
69. БЕЗДУМНЫЙ 1) өвөрмөг бодолгүй 2) бодон шэбшэнгүй, бодолгүй хандалга
70. ГРУБЫЙ 1) бүдүүлиг, догшин, шэрүүн аашатай 2) бүдүүлиг, хэрзэгый аашатай
71. НАХАЛЬНЫЙ 1) увайгүй, ичгүүр сонжуургүй 2) убайгүй , һэнгэргүй зан
72. НЕУЖИВЧИВЫЙ 1) жожиг зантай, хүнтэй ниисгүй 2) хүнөөр багтадаггүй, таарадаггүй
73. ХАЛАТНЫЙ 1) хааш хэрэг, хайхрамжгүй 2) хайхарамжагүй
74. УВЁРТЛИВЫЙ 1) зайламтгай, мултархай 2) арга мэхэтэй, холборхой, мултархай
75. БЕСПОЩАДНЫЙ 1) хайр гамгүй, хайр найргүй 2) хайра гамгүй, хайрлаха сэдьхэлгүй
76. БЕСПАРДОННЫЙ 1) горимгүй, ичих нүүргүй 2) тунгаасагүй, убайгүй
77. ГОНОРЛИВЫЙ, ГОНОР 1) ихэмсэг, нэрэлхүү, тумархуу 2) ёһорхуу, тумархуу
78. БЕСШАБАШНЫЙ 1) алмай, хамаа намаагүй 2) мунайд, хашалангүй
79. ДРАЧЛИВЫЙ 1) зодолдооч, зодооч 2) наншалдааша
80. БЕССОВЕСТНЫЙ 1) ичүүргүй сонжуургүй, увайгүй 2) һэшхэлгүй, убайгүй
81. НАЗОЙЛИВЫЙ 1) салж өгдөггүй наалдамтгай 2) һаладаггүй, нэтэрүү, хашартай
82. ЖЕЛЧНЫЙ 1) хор шартай 2) хоротой, сухалтай, хадхамитай
83. ПОДХАЛИМНИЧАТЬ 1) зусарч, бялдууч 2) нилтаганаха, һаймһарха
84. НЕДОБРОЖЕЛАТЕЛЬНЫЙ 1) муу санааты 2) муу һанаатай
85. ДЕРЗКИЙ 1) шазруун, ширүүн, сортоотой 2) хэрзэгы, хадхуу шэрүүн
86. ОБЖОРЛИВЫЙ 1) идэмхий, ховдог 2) эдимгэй, хомхой хобдог
87. НЕВЗРАЧНЫЙ 1) үзэмж муу, урвагар 2) борбогор, шарайгүй
88. УНЫЛЫЙ 1) гунихарсан, гансралтай 2) гунхагар

89 НЕПОВОРОТЛИВЫЙ 1) хашан, хойрго, аажуу 2) хүжүүн, бошхо

90. С БОЛЬШОЙ ГОЛОВОЙ 1) их, том толгойт 2) зантагар толгойтой
91. ШИРОКИЙ ЛОБ 1) өргөн магнай 2) малагар

92 КРИВОНОГИЙ 1) хазгай хөлтэй, майга 2) маяа

93. ХРОМОЙ 1) доголон, хазгар 2) дохолон

94 ТОРОПЛИВЫЙ 1) яаруу, тэвдүү 2) яаруу, түргэдүү

95. ЗАИКА, ЗАИКАТЬСЯ 1) ээрүү, ээрэх 2) ээрүү, ээрэхэ
96. ЗЕВАТЬ 1) эвшээх 2) эбһээлхэ
97. ОБНЮХИВАТЬ 1) үнэртэх 2) үнэрдэхэ
98. НОЗДРЯ 1) хамары онгорхой 2) хамарай нүхэн
99. НОСОВЫЕ ХРЯЩИ 1) хамары мөгөөрс 2) хамарай мэнгээрһэн
100. ПОВИСШИЙ НОС 1) унжих хамар 2) һанжуу хамар
101. ПЛОСКИЙ НОС 1) хавтгай хамар 2) хабтагар хамар

102 ВЕРХНИЕ И НИЖНИЕ ВЕКИ 1) дээд, доод зовхи 2) дээдэ ба доодо зубхи

103. РЕСНИЦЫ 1) сормуус 2) һорьмоһон
104. ЦВЕТ ГЛАЗ 1) нүдны өнгө 2) нюдэнэй үнгэ
105. ОТВИСШИЕ ВЕКИ 1) унжсан зовхи 2) һанжаһан зубхи
106. КОСОЙ, СМОТРЕТЬ КОСО 1) хялар, хялайсан нүд 2) хилар, хилайха
107. УМНЫЕ ГЛАЗА 1) цэцэн нүд 2) сэсэн нюдэн
108. БЕЛЬМО НА ГЛАЗУ 1) нүдний үүл 2) үүлэтэй нюдэн
109. ЗОРКИЕ ГЛАЗА 1) хурц нүд 2) хурса нюдэн

110 .НАДБРОВНЫЕ ДУГИ 1) хөмсгийн яс 2) хүмэдхэ

111. ВИСОК 1) чамархай, санчиг 2) сабиргай, һаншаг
112. КЛЮЧИЦА 1) эгэм , омруу 2) ээм
113. ПУПОК 1) хүйс 2) хүйһэн
114. ЛОКОТЬ 1) тохой 2) тохоног
115. ЛАДОНЬ 1) алга 2) альган

116.. БОЛЬШОЙ ПАЛЕЦ 1) эрхий хургуу 2) эрхы, ехэ хурган

117. НОГТИ 1) хумс 2) хюмһан

118 СУСТАВЫ ПАЛЬЦЕВ 1) хургууны үе 2) хурганай үенүүд

119. СКУЛА (скулы) 1) шанаа 2) шанаа

120 ЩЕКА(И) 1) хацар 2) хасар(нууд)

121. ГЛАЗНИЦА 1) нүдний ухархай 2) улхархай

122.КРЕПКИЙ, ДЮЖИЙ 1) чийрэг хүдэр 2) шиираг, хүдэр

123. МИЗИНЕЦ 1) чигчий хуруу 2) шэгшы хурган
124. ОГНЕННО-РЫЖИЙ 1) улаан шар 2) хушан шара

125 БЕЛЫЙ, СИНЕВШИЙ 1) хөх цагаан 2) сахигар сагаан

126. БЛЕСТЯЩЕ ЧЁРНЫЙ 1) гялалзсан хар 2) гэлин хара
127. ПЕПЕЛЬНО-БЛЕДНЫЙ 1) үнс цонхигор 2) үнэһэн хүхэ
128. ТЕЛО, ОРГАНИЗМ 1) бие бодис, махбод 2) бэе махабад
129. ПЯТЬ КОНЕЧНОСТЕЙ ТЕЛА 1) биеийн 5 мөч (2 гар, 2 хүл, толгой) 2) бэеын табан мүсэ (тархи, 2 хүл, 2 гар)
130. СТРОЙНЫЙ ЧеЛОВЕК 1) гуалиг бэе 2) гүрбэгэр хүн
131. КРАСИВЫЕ ЧЕРТЫ ЛИЦА 1) гуа сайхан, цэвэр нүүр шарай 2) сэбэр зүһэтэй
132. СТАТНЫЙ 1) бие тэгш 2) тэгшэ бэе
133. ОПРЯТНЫЙ 1) цэмцгэр хүн 2) сэбсэгэр хүн
134. КОСТЛЯВЫЙ 1) яслаг 2) яһархуу
135. ШИРОКИЙ, ПЛЕЧИСТЫЙ 1) өргөн мөртэй, ханхар хүн 2) тээхэгэр хүн